Kenmerken van de Berkenboom
Berken komen voor op het noordelijk halfrond, dus ook in Nederland en België. Betula is de wetenschappelijke naam voor de berk. De soort is uitermate winterhard. Omdat berken ondiep wortelen zijn ze slecht bestand tegen droogte. Liever staan ze in vochtige wat moerassige omgeving, maar echt veeleisend is de Berk niet. Sommige berken hebben opgaande takken, bij andere soorten hangen de takken. De hoogte van de berk is tussen de 8 en maximaal 30 meter, afhankelijk van de soort. Berken worden over het algemeen niet erg oud, tot 80 jaar.
Bast van de Berk
Een kenmerkend deel van de veelvoorkomende Berkensoorten is de bast. De bladdert af in horizontale richting. De bast is er in verschillende kleuren, wit, grijs, bruin en roodbruin. De naam van de berk komt van de witte bast die een van de berkensoorten heeft. De Vetula Utilus, je hebt hem vast eens gezien.
Sap van de Berk
De berk staat bekend om zijn krachtige sapstroom, daarom is het van belang om in de juiste periode de berk te snoeien. In het voorjaar kan dit sap van de boom getapt worden. Het kan gebruikt worden als zoetstof en zou helpen bij voorjaarsmoeheid en lusteloosheid. Er kan ook wijn van worden gemaakt. Berken sap bevat veel gezonde stoffen en vitaminen, het is bloedzuiverend en vocht afdrijvend.
Berk Blad
De bladeren van de berk zijn ruitvormig-eirond. En hebben een gezaagde rand. De grootte is ongeveer 3 tot 6 a 7 centimeter. De kleur van het blad is frisgroen. Geel is de opvallende herfst kleur van de meeste berken. In de winter verliest de berk zijn blad.
Berk vrucht
De mannelijke bloeiwijze heeft gele hangende rupsvormige katjes, de vrouwelijke vind je onderaan de mannelijke en zijn met knopschubben omgeven.
Soorten berken
Er wordt onderscheid gemaakt in zachte en ruwe berkensoorten. Over het algemeen heeft de ruwe berk takken die afhangen. Van de zachte berk zijn het blad en de takken behaard. Uit deze soorten zijn verschillende kruisingen gekweekt. Daarnaast is de zilverberk een zachte soort Berk.
Ruwe berkensoorten
De Betula Pendula is een ruwe berk, deze soort is een zeer veel voorkomende boomsoort die te vinden is in vrijwel alle loofbossen in Nederland.
Betula Pendula
De ruwe berk wordt tot 30 meter hoog, in ideale omstandigheden. Gemiddeld worden de bomen 15 tot 20 meter hoog. De jonge stam is bruin, maar verkleurt snel naar wit. Oudere stammen worden ruw met diepe scheuren en kleuren grijsgrauw, de schors blijft wel zacht.
Koop een ruwe berk van drie tot vier meter hoog op bol.com.
Betula pendula youngii
Een ondersoort van de Betula pendula, de Betula pendula ‘Youngii’ is een treurvorm die ongeveer 4 tot 6 meter hoog zal worden. Een geschikte soort voor een kleinere of middelgrote tuin. De takken hangen sierlijk waardoor een boom ontstaat met een parasolvorm. De soort vloeit zelden. Daarnaast is de soort wat kieskeurig qua standplaats en houdt niet van veel vocht. Liefst heeft hij een losse bodem. Zoek je een andere soort voor in een kleine tuin, lees dan het artikel 20 bomen voor een kleine tuin.
Check deze Prieelberk ‘Betula pendula ‘Youngii’’ op de site van bol.
Zachte berkensoorten
De zachte berkensoorten, zoals Betula pubescens houden van vochtige bodem in tegenstelling tot de ruwere soorten. De takken zijn rechter opstaand dan de takken van de Betula pendula ofwel de ruwe berk.
Betula pubescens
De hoogte van deze zachte berk is 15 tot 20 meter. De boom wortelt wat dieper en is beter bestand tegen vorst dan de ruwe berk. De ovale kroon is los en half open. De schors is wit en bladdert af in dunne stroken. De vruchten zijn mannelijk en vrouwelijke afstaand tot iets hangende katjes.
Overige soorten Berken
Naast ruwe en zachte berken is er onder andere nog de Betula Utilis ofwel de Himalaya-Berk en de Betula Papyrifera ofwel papierberk.
Betula utilis
De Himalayaberk is een grote boom met een brede ovale kroon die tot 20 meter hoog kan worden. De kleur van de bast is sterk variabel van grijswit tot diep roodbruin. Het blad is in de zomer diepgroen wat mooi contrasteert met de bast. In et najaar verkleurt de boom naar een gele herfstkleur. De boom verdraagt alle grondsoorten en heeft weinig vocht nodig.
Betula Utilis ‘Doorenbos’
De meest opvallende en witte soort berk die er is, is de Vetula Utilis ‘Doorenbos’. Wanneer de bast enkele jaren oud is verkleurt deze wit en bladdert de stam iets af. Hieronder kleurt de stam donkerder. Vooral in de winter, wanneer het blad gevallen is en het weer wat donkerder kan zijn, valt de stam bijzonder mooi op. De kroon is regelmatig gevormd. De hoogte van een volwassen exemplaar is maximaal 20 meter. De soort is goed bestand tegen wind en vorst.
Deze soort past goed in een tuin in Ibiza stijl.
Bekijk deze Betula Utilis ‘Doorenbos’ op bol.com
Betula papyrifera
Een meerstammige boom die bekend is onder de Nederlandse naam: Papierberk. De boom kan 15 tot 20 meter hoog worden. De schors is roomwit en schilfert in veel dunne witte stroken af. De twijgen zijn roodbruin, de bladeren eirond tot hartvormig en 5 tot 10 centimeter groot. De mannelijke katjes staan in groepjes van 3 stuks, de vrouwelijke hangen meestal.
Berk snoeien
Het snoeien van de berk doe je in oktober of november, wanneer het blad gevallen is. Je kunt dan goed het silhouet van de boom zien. In de late(re) winter, vanaf januari, heeft snoeien tot gevolg dat door de sapstroom de boom het sap verliest. Het verlies van teveel sap heeft tot gevolg dat de boom verzwakt.
Je snoeit een berk door het toppen van de stam, wanneer deze te hoog wordt. Dit betekent dat je de stam op de gewenste hoogte afzaagt. Het is beter om dit op tijd bij te houden, dan ineens een flink stuk te verwijderen. Je zult dan een mooiere vorm van de boom overhouden. In de zomer kun je desgewenst nog wat ongewenste takken weghalen
Meerstammige berk
Een aanrader is een berk in een meerstammige vorm. De boom wordt dan vroeg in het groeiproces al getopt, waardoor er meerdere takken worden gevormd. Door meerdere stammen bij elkaar te planten krijg je stammen die vervolgens met elkaar vergroeien. Wanneer je een berk met witte bast, bijvoorbeeld de Betula Utilis Doorenbos in een forse cortenstalen bak plaatst, heb je een prachtige eyecatcher voor in je tuin. Bij een grote tuin, kun je dit in een herhalende vorm toepassen.
Wil je meer weten over andere soorten bomen, bijvoorbeeld de eik, de esdoorn, of bomen voor een kleine tuin. Of misschien houdt je meer van een fruitboom, zoals peer of appel.
