Welke Palmbomen zijn winterhard?

[automatic_table_of_contents heading_title=”h2″][/automatic_table_of_contents]

Wie heeft er niet dat idyllische beeld van de zomer, met palmbomen op de achtergrond? Wil jij in je eigen tuin deze sfeer nabootsen, lees dan alles over palmbomen en andere exotische planten in dit artikel.

In de Palmenfamilie bestaan zo’n 4000 soorten. Hoewel er winterharde palmsoorten bestaan, komen de meesten voor in de tropen of subtropen. De Trachycarpus Fortunei is de meest bekende winterharde palmsoort in Nederland. Andere Trachycarpussoorten die winterhard zijn, zijn de Trachycarpus Latisectus, Trachicarpus Takil en Trachicarpus Wagnerianus. De Nannorrhops Ritchiana ‘Silver’ en Chamaerops Humulis zijn andere winterharde  palmsoorten die goed verkrijgbaar zijn in de Nederlandse tuincentra. Let naast de mate van vorst ook zeker op het vochtgehalte van de bodem en de wind op de standplaats. Als je een palmboom in het Nederlandse klimaat wil laten overleven, zorg dan voor de gewenste omstandigheden.

Hoe verzorg je een palmboom?

Er zijn veel soorten palmbomen. Deze vragen elk een andere verzorging, afhankelijk van de soort. Zoek altijd de specifieke informatie bij de soort die jij hebt of wilt aanschaffen. In dit artikel geef ik algemene verzorgingstips voor palmsoorten.

Temperatuur

De meeste palmen komen uit een tropisch klimaat. Het is dan ook logisch dat de palm houdt van een warme plek in de tuin. Een palmboom houdt niet van wind. Zet hem daarom tegen een warme zuiden muur of schutting aan. In de zomer heeft de plant graag voldoende vocht. Dit in tegenstelling tot in de winter, waarin hij liever niet in vochtige grond staat. De reden hiervan is dat de plant er slecht tegen kan als de wortels bevriezen of dat de kans groot is dat de wortels gaan rotten. De niet winterharde soorten, moeten voor de vorst naar binnen gehaald worden.

Licht

Palmen hebben graag een lichte standplaats. Zoals elke plant hebben ze dit nodig. Als ze onvoldoende licht krijgen heeft dit invloed op de groei en kracht van de plant. Er zijn wel wat soorten die wel geschikt zijn voor donkerdere plaatsen. De Kentiapalm is daar een goed voorbeeld van. Voor een goede sterke plant is het dus belangrijk om te kijken naar de behoefte van de plant. Wanneer de plant van binnen komt, na de winter, laat deze dan geleidelijk wennen aan het rechtstreekse zonlicht. Anders is er kans op ‘zonnebrand’ schade aan de plant.

Vocht

Een van de lastige dingen bij de verzorging van een palm is het water geven. De palm mag niet teveel, maar ook niet te weinig water krijgen. Je moet dit goed in de gaten houden. Een goede manier om dit te doen is je vinger in de grond stoppen bij de palm om te voelen hoe vochtig de grond is. Als de grond droog is op enkele centimeters onder het oppervlak, is het nodig om de plant water te geven. De vochttoediening is natuurlijk erg afhankelijk van de weersomstandigheden. Op een zonnige warme zomerdag verdampt de plant al gauw een aantal liter water. Het is dan noodzakelijk om elke dag water te geven. Als er sprake is van een winderige standplaats, zal er nog meer vocht verdampen en daarom nog meer water gegeven moeten worden. In de winterperiode stopt de plant met groeien, zowel de winterharde als de niet winterharde soorten. Dan heeft de plant geen water nodig. Om wortelrot te voorkomen is het belangrijk dat de plant dan in goed afwaterende grond staat. Staat je plant in een pot, zorg er dan voor dat het water weg kan. Een aardewerk pot zorgt voor meer vochtopname en een drogere grond dan een plastic pot. Om wat vocht vast te houden, maar zo dat het niet in je pot blijft staan kun je hydrokorrels onder de potgrond in je pot te doen. Dit zorgt voor een goede afwatering, mits er drainagegaten onder in de pot zitten. Staat de plant in de volle grond, een winterharde soort dus, zorg dan ook dat in de winter het vocht weg kan. Je kunt dit doen door voorafgaand aan het planten van je palmboom onder de plant een zak hydrokorrels te strooien. Je kunt de plant ook op een ‘terp’ plaatsen. Een soort heuveltje, waardoor het water naar lager gelegen plekken in de omgeving stroomt.

In de tropen is sprake van een hoge luchtvochtigheid. Om dit na te bootsen is het slim om het blad van de palm te sproeien of vernevelen met water. Doe dit niet in het directe zonlicht, maar wanneer de zon onder is, of vroeg in de ochtend.

Grondsoort

Palmbomen houden van een voedselrijke grond. Ze ontvangen graag wat natuurlijke mest, compost of stalmest in het voorjaar. Palmen groeien beter als ze regelmatig wat meststoffen toegediend krijgen. Hierbij zijn traagwerkende meststoffen beter dan snelwerkende. Eind augustus kun je stoppen met bijmesten. De plant gaat zich dan voorbereiden op de winterperiode.

Palmen in een pot hebben meer meststoffen nodig dan palmen die in de volle grond staan. In de volle grond gaat de palm zelf op zoek naar bruikbare grondstoffen.

Snoeien

Als de plant in het voorjaar uit zijn winterslaap komt, kun je het gele, verdorde en lelijke blad verwijderen door het blad weg te snoeien. In de winter gebruikt de plant dit blad nog als beschutting. In het voorjaar zal de plant een extra prikkel krijgen om goed te gaan groeien, wanneer deze gesnoeid wordt. Bij de Trachycarpus soorten is er ook een grote kans dat er bloemen aangemaakt worden na een snoeibeurt. Laat dan bij het snoeien ongeveer 10-15 centimeter van het blad aan de plant zitten. Het centrum van de plant kun je het beste laten zitten. Dus snoei de plant rondom.

Wat zijn de kenmerken van een palm?

Bij een palmboom, denk je al snel aan het zomerse plaatje van een vakantiefoto aan het stand met een palmboom. Maar heb je weleens goed bekeken wat een bijzondere boom het eigenlijk is. De kokospalmboom (Cocos Nucifera) wordt een boom genoemd, maar verschilt wezenlijk van de loofbomen, die we hier in Nederland in de natuur tegenkomen. Het meest opvallende kenmerk van de kokospalm is dat ze geen zijtakken hebben. De stam van de kokospalm is een schijnstam, dit bestaat uit de bladvoeten rondom een stengel. De bladeren groeien allemaal uit het centrum van de stam. Elk van deze bladeren gaan wel drie jaar mee. Het eerste jaar staan ze rechtop, het tweede jaar staan ze verticaal op de stam en het derde jaar hangen ze naar beneden. Als het blad op is, dan valt het van de boom en wordt vervangen door nieuwe bladeren die uit het centrum van de stam groeien. Het meest opvallende en bekende kenmerk van deze palm zijn de vruchten, de kokosnoten. Deze zijn heerlijk om het sap uit te drinken of het vruchtvlees te eten. Ook zijn er allerlei manieren om kokos te gebruiken en verwerken.

De kokosnoot is tevens het begin van een nieuwe kokospalmboom. In de natuur spoelt een kokosnoot die uit de boom in zee is gevallen opnieuw aan op het strand. Deze zandgrond op het strand is uitermate geschikt voor de kokospalmsoort. Uit de kokosnoot komt een kiemblaadje tevoorschijn en een stengel. Je ziet de nieuwe plant uit de kokosnoot groeien.

Naast de kokospalmboom zijn er heel veel verschillende soorten palmen. Het blad van de palm varieert van waaiervormig, tot geveerd en gaafrandig. Er zijn palmsoorten die na een aantal jaar, of heel veel jaar, gaan bloeien. Deze bloemen zitten meestal in een tros. Je moet er wel geduld voor hebben, soms kan het wel meer dan 10 jaar duren, voordat een plant gaat bloeien.

Zoals al eerder gezegd zijn er winterharde palmen en niet winterharde palmsoorten. Ik zal je laten kennismaken met een aantal soorten.

Winterharde en niet winterharde palmbomen

Er is een onderscheid te maken in vederpalmen en waaierpalmen. De waaierpalm is herkenbaar aan het waaiervormige blad. De verderpalm heeft veel individuele blaadjes aan de stengel.

Winterharde palmen

Een rijtje van winterharde palmen die in Nederland goed verkrijgbaar zijn en het goed doen.

• Trachycarpus Fortunei, bekend onder de Nederlandse naam Chinese waaierpalm. Deze robuuste snelgroeiende palm kan wel tot 10 meter hoog worden, bij de perfecte omstandigheden. De Nederlandse omstandigheden zijn niet ideaal, daarom is het niet te verwachten dat deze hoogte in Nederland gehaald zal worden. De bloei bestaat uit gele en groene bloemen, die aan grote vertakte pluimen worden gedragen. De plant kan tegen een vorst van zo’n 15-20 graden, afhankelijk van het vocht en de wind. Bij -12 graden is wel de kans aanwezig dat hij zijn blad laat vallen.
• Trachycarpus Wagnerianus, dit is een langzaam groeiende dwergvariant van de Trachycarpus Fortunei. De bladeren zijn wat kleiner en deze soort groeit zelden tot meer dan 5 meter hoogte. Omdat de plant wat minder groot wordt, kan hij beter tegen de wind. Ook kan hij iets beter tegen de vochtige Nederlandse omstandigheden. Wel blijft de verzorgingstip van veel vocht in de zomer en weinig in de winter gelden. Ongeveer -12 graden vorst is een temperatuur die deze palm kan overleven.
• Trachycarpus Takil, deze trachycarpus soort hoort tot de meest winterharde en grootste varianten. De hoogte is tot ruim 10-12 meter is de natuurlijke habitat. De stam is wat gladder dan een Trachycarpus Fortunei en de bladeren wat korter en stijver. De vorstbestendigheid ligt op zo’n -15 tot -20 graden.
• Butia Eriospatha, een vederpalm die groeit op een wat zanderige grond. Het is een relatief makkelijke palm, die tegen zo’n -12 graden vorst kan. Hij houdt echter helemaal niet van vocht in de winter. Hierdoor kan de groeispeer gaan schimmelen. De speren van een palmboom zijn de nieuwe opgerolde bladeren die in het midden van de plant beginnen met groeien. De hoogte van de plant kan tot zo’n 6 meter worden. Uiteraard houdt ook deze palm van een zonnige standplaats.
• Chamaerops Humulis, de Europese dwergpalm is de enige palm die van oorsprong uit Europa komt. Je kunt hem ook als kamerplant gebruiken. De palm kan tot 3 meter hoog worden, maar dit verschilt sterk per plant. De dwergpalm houdt van een zonnige standplaats en kan tot -10 graden vorst verdragen. Er zitten wel scherpe stekels aan de plant, dus plant deze niet vlak langs een terras of looppad.
• Jubaea Chilensis, bekend onder de Nederlandse naam: Chileense kokospalm. In zijn natuurlijke habitat kan de boom 30 meter hoog worden en een diameter van 2 meter krijgen. Dit zal in Nederland niet gebeuren, maar het kan wel een forse boom worden. Aan deze palm groeien ook een soort kokosnoten. Deze palm houdt van een zonnige, goed gedraineerde zandgrond. Het is een van de beste winterharde vederpalmen, maar als het kouder wordt dan -15 graden, kun je hem beter beschermen.

Niet winterharde palmen

Veruit de meeste palmen zijn niet winterhard. Je zult voldoende ruimte moeten hebben om de palm in de winter op een lichte vorstvrije plaats te kunnen opbergen. Ik zet zelf mijn kamerpalm (Dracaena Marginata) in de zomerperiode altijd buiten in mijn tuin, die kunnen dan in de winter weer terug naar binnen in de woonkamer.

• Brahea Armata, is een Mexicaanse blauwe palm. De palm heet zo, omdat deze diep ingesneden blauwgrijze bladeren heeft. Het is een trage groeier en daarom uitermate geschikt als kuipplant. De palm staat graag in de zon en wil ruim water in de zomer. In de winter is het het best als de plant droog en vorstvrij overwintert.
• Howea Forsteriana is een palm die ook als kamerplant gebruikt kan worden. De plant heeft veerachtig hangende flinke bladeren. Deze kunnen tot wel 2 meter groot worden. Het blad is donkergroen aan de bovenzijde en lichtgroen aan de onderzijde. Hij kan ook op een wat donkerdere plek in huis of in de tuin. Dit is absoluut een plant die niet tegen kou kan en vanaf het najaar dus zeker naar binnen zal moeten. Maar waarom zou je niet het gehele jaar in winter en zomer genieten van je palm? Daarom zowel voor binnen als buiten geschikt.
• Phoenix Canariensis, de Nederlandse naam is de Canarische dadelpalm. Ook deze palm is ideaal als kuipplant. Hij verdraagt de tegenwoordige Nederlandse hitte in de zomer zeer goed. Voldoende vocht zal de groei ten goede komen. De dadels die mogelijk aan deze plant komen, zijn niet eetbaar. De plant wordt soms als winterhard verkocht, dit is niet terecht. Zet hem dus op een droge vorstvrije plek voor de winter. Ook de Phoenix Canariensis kun je in de winter als kamerplant gebruiken.
• Sabal Minor, is een struikachtige populaire waaierpalm. Afhankelijk van de zomer in Nederland kan het een snelle groeier zijn, is de zomer wat minder mooi dan groeit de palm trager. De stam is een soort top die boven de grond komt. De bladeren die hieruit groeien kunnen tot wel 1,5 meter groot worden. Deze plant is erg gevoelig voor wind. Bij teveel wind, is er grote kans dat de bladeren scheuren. De plant kan bij een zachte winter overwinteren met bescherming. Wanneer je de Sabal Minor in een pot zet is het verstandig om ze droog, vorstvrij en vooral beschut te laten overwinteren.

Tips om palmen tegen omstandigheden te beschermen

Wat kun je zelf nog doen om je palm het beste te verzorgen. Zoals al eerder geschreven, zorg in de zomer voor voldoende vocht. In de vroege zomer, kun je nieuwe jonge planten beschermen tegen de volle zon en ze geleidelijk laten wennen aan het felle zonlicht. Dit doe je door de zonuren op te bouwen. Zet de rest van de zonnige dag bijvoorbeeld een parasol boven de plant. Een volwassen plant die al wat langer buiten staat, is hier op de natuurlijke weg al aan gewend. Deze hoef je niet extra te beschermen.

In de winter is het zaak om te zorgen voor niet te veel vocht. De wortels willen niet in te vochtige grond staan, om rotten te voorkomen. Ook de nieuwe scheuten, speren genaamd, willen ook niet teveel vocht, om speerrot te voorkomen. Manieren om dit te voorkomen, zijn het zorgen voor een goedgedraineerde grond. Dit kan door te zorgen voor goede afwatering, een laag van hydrokorrels, of het plaatsen van de plant op een heuveltje. Om speerrot te voorkomen, kun je een paraplu boven de plant plaatsen of de plant onder een afdak zetten.

Tevens kunnen de meeste planten niet tegen vorst. Deze kun je dan ook niet in de volle grond planten, maar in een pot. In de winter zul je de potten binnen moeten zetten. Planten die wel buiten geplant zijn, kun je bij strenge vorst beschermen. Dit kan door de plant in een vliesdoek te wikkelen, een rieten mat. Er zijn speciale doeken of zakken te koop die je om je plant heen kunt slaan. Om de pot kun je noppenfolie doen, zodat de wortels van de plant niet bevriezen. Je kunt ook een speciale warmteslang of lichtsnoer om de plant of pot heen wikkelen. De snoer zal een bepaalde mate van warmte afgeven, zodat voorkomen wordt dat de wortels en de plant bevriezen.

Andere exoten voor een tropische sfeer

Naast palmbomen zijn er nog veel andere planten om een vakantiesfeer in je tuin te krijgen. In een tropisch tuinontwerp wordt gewerkt met materialen als hout, natuursteen, bamboe en rotan. Er mag geen water ontbreken in de tropische tuin, je vindt er knusse hoekjes en accenten met opvallende felle kleuren. Het ontwerp kenmerkt zich met een natuurlijke uitstraling, ronde vormen, niet te netjes en heel veel planten. De Tropische palmbomen die je kunt gebruiken in Nederland heb ik al genoemd. Maar zijn natuurlijk nog veel meer planten die je een tropische uitstraling geven. Denk bijvoorbeeld aan Bamboe, Yucca, Varens, en bloeiende planten. Ik zal een opsomming geven van planten die je meteen dat tropische gevoel in de tuin geven. Maar 1 tropische plant, maakt geen tropisch ontwerp, je zult veel of in ieder geval flinke tropenplanten in je tuin moeten zetten voor het zomergevoel.

Bamboe

Bamboe is een wintergroene bladplant. Bamboe is te onderscheiden in woekerende en niet woekerende soorten. Voor woekerende bamboesoorten wordt het aangeraden om een wortelbegrenzer te gebruiken, anders loop je het risico dat zich een bamboetuin ontwikkelt. De Fargesia is een bekende niet woekerende soort. Minder bekende soorten zijn Borinda, Chusquea en Drepanostachym. Voor een kleine of middelgrote tuin is deze geschikt. Wil je een bamboe bos en heb je geen buren waar je rekening mee hoeft te houden,  dan zou ik vooral een woekerende soort kiezen. Woekerende soorten zijn de Arundinaria, Bashania, Brachystachium, Chimonobambusa, Hibanobambusa, Indocalamus, Phyllostachys, Pleioblastus, Pseudosasa, Sasa, Sasaella, Semiarundinaria, Shibataea en Yushania.

Yucca

De Palmlelie, oftewel de Yucca is geschikt voor in de tuin, in een kuip of in de huiskamer. De Yucca Gloriosa is een van de winterhardste palmlelies. Hij krijgt witte bloemen aan hoge bloemstengels en bloeit van juli tot en met augustus. Over het algemeen lijken Yucca’s qua verzorging op palmen. Ze houden van een zonnige standplaats. Ze willen graag vocht en voeding in de zomer, en het liefst droogte en rust in de winterperiode. Er zijn ruim 30 soorten winterharde en niet winterharde Palmlelies te verkrijgen.

Varens

Varens zijn erg makkelijk toe te passen op de wat schaduwrijke plekken in je tropische tuin. Als je ze toch graag een plekje in de zon wilt geven, zorg dan dat ze voldoende vocht krijgen. Varens zullen in het voorjaar nieuw blad maken. Er bestaan geen bloeiende varens. Je hebt varens in de afmetingen van 15 centimeter tot aan 1 meter hoogte. De Blechnum spicant is een laagblijvende varian, die ongeveer 15 centimeter wordt. Dit is een groenblijvende varen in de winter. Een bladverliezende soort die tot wel 1 meter hoogte kan bereiken is Matteuccia Strutiopteris. Je hoeft varens niet te snoeien, maar je kunt wel het verdorde bruine blad wegknippen in april. Andere bekende soorten varens zijn de Polypodium Vulgare, Asplenium Scolopendrium en Polystichum Setiferum.

Bloeiende tropische planten

Je kunt heel veel soorten vinden, ik zal enkele van mijn favorieten met je delen.

• Canna, de Nederlandse naam is Indisch Bladriet, deze plant wordt ca 1 tot 1.50 meter hoog. Ze staan bekend om hun grote rode, oranje of gele bloemen. Het blad is met zijn donkerrode/ bruine kleur ook erg aantrekkelijk tussen de andere groende planten. De winterhardheid staat ter discussie, bij een zachte winter kun je ze afdekken en in de grond laten zitten. Bij een wat strengere vorst is er kans dat de plant het niet redt.
• Agapanthus, de Afrikaanse lelie is een echte blikvanger en zonaanbidder. Zet ze in een pot op je terras. Ik kwam op internet toevallig tegen dat Agapanthus liefde betekent. De lelie is verkrijgbaar in de kleuren wit, blauw, donkerblauw, paars tot donkerpaars. De soorten die het blad verliezen in het najaar zijn winterhard, de bladhoudende soorten niet. Staat je Agapanthus in een pot, dan is het verstandig om hem tijdens de winter naar binnen te halen.
• Albizia julibrissin, deze struik of vormboom is bekend onder de Nederlandse naam Perzische slaapboom. Een erg opvallende en bloeiwijze is de bijzondere eigenschap van deze plant. De bloemen zijn fel roze/ paars. De struik/boom heet de slaapboom, omdat de bladeren zich dichtvouwen een half uur voor de zon onder gaat. Een jonge plant wil nog enige bescherming in de winter, na een paar jaar kan hij de Nederlandse winters goed hebben

Er zijn natuurlijk nog heel veel meer soorten exoten. Geweldige planten en bloemen om een heerlijk tuin van te maken om in te genieten. Haal dat Vakantie-gevoel in je eigen tuin.