De Japanse Tuin

De Japanse Tuin, van ontwerp tot beplanting

​In het artikel Hoe ontwerp je een tuin besprak ik hoe je een tuin kunt ontwerpen en waar je allemaal aan moet denken. Ook meldde ik de verschillende tuinstijlen. Omdat ik je graag vertel over de verschillende tuinstijlen en hun kenmerken, zal ik in een aantal artikelen wat stijlen uitdiepen en je meenemen in welke opties er allemaal mogelijk zijn. In dit artikel gaat het over de Japanse tuin. Momenteel heb ik een opdracht voor het ontwerpen van een Oosterse tuin, dus dat combineert lekker. Ik zal de foto’s met je delen, wanneer het ontwerp gerealiseerd is.

Principes van een Oosterse tuin

Je kunt de voorkeur hebben voor een Oosterse tuin vanuit esthetisch oogpunt of vanuit filosofisch oogpunt. Uit esthetisch oogpunt kies je voor een Oosterse tuin, omdat je deze mooi vindt. De Oosterse tuin straalt rust en sfeer uit.

Bij filosofische standpunten kun je denken aan de volgende principes:

  • Feng Shui
  • Yin & Yang
  • Heilige geometrie
  • Energetische tuinen

Feng Shui

Feng Shui betekent letterlijk ‘wind en water’. De leer van Feng Shui gaat over de relatie van de mens en de leef- of werkomgeving en is gericht op harmonie tussen natuurlijke en gecreëerde vormen. In de Chinese filosofie draait alles om harmonie en evenwicht tussen de tegengestelde, maar elkaar complementerende krachten Yin en Yang. Het gaat erom de balans te vinden tussen Yin & Yang om zo de Chi, de levensenergie, te laten stromen. In een tuin kun je deze filosofie vertalen door elementen die elkaar aanvullen. Er is in een Oosterse tuin nooit sprake van symmetrie, maar van elkaar aanvullende, vaak organische vormgevingen. Het gaat erom om de juiste planten, materialen en kleuren op de juiste plek te zetten.

Yin & Yang

ying yangYin & Yang zijn Chinese begrippen die verwijzen naar twee tegengestelde principes of krachten waarvan alle aspecten van het leven en het universum doordrongen zijn. Yin symboliseert vrouwelijkheid, aarde, kou, het noorden en vochtigheid. En Yang staat voor mannelijkheid, hemel, warmte, het zuiden en droogte. Het zijn elkaar aanvullende waarden, niet alleen tegenstellingen. Het ene kan niet zonder het ander. Om hier een voorbeeld van te noemen: iets kan pas als lang worden beschouwd als er iets korts tegenover staat. In de oosterse tuin pas je dit principe toe door naast iets hoogs of groots, een massa, niets te plaatsen, dus bijvoorbeeld een vlak. Dit vlak kan in de vorm van een lage vakbeplanting, een gazon, een vijver of bijvoorbeeld een vak met kiezels.

Heilige geometrie

Alles in de natuur is gebaseerd op een onderliggende geometrie volgens de Heilige geometrie. De natuur zit vol geometrische verrassingen, denk maar aan een perfectie ijskristal of de vorm van een bloem of een dennenappel. Oude beschavingen ontdekten dit mysterie al over oeroude vormen en krachten. Ver voor het jaar 0 deed de Griekse filosoof Plato al onderzoek naar geometrie in de natuur en ontdekte 5 unieke figuren die de basis vormen.

  • een tetraëder: een viervlak ofwel een piramide
  • de hexaëder: een zesvlak ofwel kubus
  • de octaëder: een achtvlak ofwel dubbele piramide
  • de dodecaëder: een twaalfvlak
  • de icosaëder: een twintigvlak

Deze 5 vormen hebben allemaal vlakken, ribben en hoeken met dezelfde afmeting. De vormen hebben ieder hun eigen betekenis en kunnen op basis van de vorm of de betekenis gebruikt worden in een tuinontwerp. Plato verbond de vormen aan de elementen aarde, water, lucht, vuur en ether.

Om een voorbeeld te noemen van de betekenis en het verband: De kubus staat bijvoorbeeld voor aarde als element. De kubus staat symbool voor rust, stabiliteit en aarding.

Energetische tuinen

Tijdens mijn opleiding heb ik een workshop energetische tuinen gevolgd. Hoewel je deze vorm van ontwerpen op allerlei manieren kunt toepassen, vind ik deze wel het beste passen bij de Oosterse tuinstijl. Energetische vormgeving gaat over het principe dat alles energie is. In een tuin die op energetische manier ontworpen is gaat de ontwerper op zoek naar de positieve en negatieve energieën in je tuin. Hierbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de positieve energie of de positieve energiestroom. Alles in deze tuin is op elkaar afgestemd, geur en kleur, vorm en materie, het karakter en de gedachten van de bewoners zie je er in terug. Hierbij gaat met uit van 4 elementen, water, vuur, lucht en aarde. Principes als de Gulden Snede, Feng Shui en Yin & Yang worden hierbij toegepast.

Wil je meer weten over de oosterse filosofie, bekijk een overzicht met de populairste boeken over de oosterse filosofie op bol.com.

Ontwerp van een Japanse tuinOntwerp van een Japanse tuin

Een Japanse tuin is een sfeervolle tuin, die rust en eenvoud uitstraalt. Hierbij wordt vaak rekening gehouden met de principes uit de oosterse filosofie.

Vormgeving

Een belangrijk punt in de Japanse tuin is dat er geen ruimte is voor symmetrie. Wel wordt gebruik gemaakt van vloeiende organische lijnen in het ontwerp. Het gaat vooral om rust, evenwicht en eenvoud. Dus naast iets hoogs, als een grote plant of een tuinhuisje, plaats je iets laags zoals een ruime vijver of een gazon. Het gebruik van niveauverschillen met mate en waterpartijen is goed mogelijk, wanneer je de ruimte hebt. Maak gebruik van glooiende paden van fijn grind of stapstenen.

Japanse ornamenten

Materialen en objecten

Naast de vloeiende lijnen gebruik je natuurlijke materialen om de goede uitstraling te krijgen. Vorm snoei, bonsaiboompjes, bamboe, maar ook kleine naaldstruiken en eilanden van mos worden qua beplanting gebruikt. Daarnaast kun je waterpartijen aanleggen met kiezels en keien van verschillende grootte. Ook grote keien tussen de beplanting zullen niet misstaan. Bamboe ornamenten met of zonder water,  Oosterse lantaarns, een bamboe tuinset of een stenen bank zijn te gebruiken als tuinmeubelen. Als extra ornamenten kun je een bamboe pergola plaatsen. Ook Japanse symbolen of beelden zullen sfeer verhogend werken. Zorg echter voor rust en evenwicht met de verschillende elementen. Elk element zou een specifiek doel moeten dienen.

Kijk hier voor meer Japanse ornamenten

Planten voor in de Japanse tuin

Een oosterse tuin is geen uitbundige bloemenweide. Er wordt gebruik gemaakt van veel bladplanten met verschillende grootte en kleurschakering in blad. Deze planten worden uitgekozen op hun kleur en combinatiemogelijkheden. Er worden verschillende planten met verschillende hoogte gebruikt. Over het algemeen pas je wat meer dan gemiddeld groenblijvende planten toe, zodat je basis er in de winter ook goed uitziet.

Bomen voor in een Japanse tuinBomen voor in een Japanse tuin

  • Japanse Esdoorn (Acer Palmatum), heeft een prachtig ingesneden blad, in rood, donkerrood, groen of geel met vaak erg mooi verkleurende herfsttint.
  • Japanse Notenboom (Ginkgo Biloba), Ginkgo is een bladverliezende boom die symbool staat in Oosterse landen voor onveranderlijkheid, hoop, liefde, toverkracht, tijdloosheid en een lang leven.
  • Beverboom (Magnolia grandiflora), een wintergroene boom die in ons land 8 tot 10 meter hoog kan worden De geurende witte bloemen bloeien door in de zomer.
  • Blauwe atlasceder (Cedrus Libani ‘Glauca’), een flinke boom die tot wel 15 meter hoog kan worden met blauwe naalden die in bundeltjes bij elkaar staan.
  • Himalayaceder (Cedrus deodora), in het begin groeit de ceder hard, om vervolgens langzamer te gaan groeien. De boom heeft groene naalden.

Japanse Heesters

  • Japanse Azalea (Azalea Japonica), is een in het voorjaar bloeiende bladhoudende heester. Hij bloeit in de kleuren wit, roze, oranje, rood of paars. Het blad is donkergroen en glanzend
  • Camellia (Camellia Japonica), bloeit met roosachtige roze bloemen in het voorjaar. Het is een bladhoudende heester die ongeveer 250-300 cm hoog wordt.
  • Vingerplant (Fatsia japonica), Een heester met groot blad in de vorm van een hand, die bloeit in het najaar. Is wel gevoelig voor vorst, dus in de winter indien nodig afdekken bij vorst.
  •  

Bamboe en grassoorten

  • Bamboe (Phyllostachus), bij deze flinke woekerende bamboe is het van belang dat je hem begrensd. De hoogte zorgt echter voor veel dynamiek in je beplanting, daarom zeker geschikt voor in een oosters ontwerp
  • Zwenkgras (Festuca Gautieri), een wintergroen polvormende grassoort die de bodem bedekt. Dit grasje bloeit met gelige aren in de maanden juni en juli.
  • Slangenbaard (Ophiopogon Japonicus), een onopvallend grasje wat wit bloeit. De Ophiopogon Niger is een variëteit die zwarte grassprieten heeft.
  • Japans Bloedgras (Imperata cylidrica ‘Red baron’), deze grassoort met opvallend rood met groen gekleurd blad is een aantrekkelijke eyecatcher in je tuin.

Vaste Planten voor een Japanse tuin

  • Dikkemanskruid (Pachysandra), een mooie wintergroene bodembedekker met een frisgroene kleur, bloei onopvallend met kleine witte bloemen in de maanden maart tot en met mei.
  • Mansoor (Asarum Splendens), valt op door mooi zilverbont wintergroen blad.
  • Iris (Iris Ensata), ook wel een moerasplant, houdt namelijk van een vochtige bodem, met blauwe bloemen die zo’n 70-80 centimeter hoog worden.
  • Hartlelie (Hosta), is een vaste bloeiende plant, met veel verschillende variëteiten met allerlei kleur blad, geel, bont, alle kleuren groen, blauw. Bloei kun je vinden in wit, geel of paars.
  • Japanse wasbloem (Kirengeshoma palmata), een vaste plant die bloeit met gele gesloten bloem in de maanden augustus en september, wordt ongeveer 1 meter hoog. Het blad vormt een grote sierwaarde.
  • Schildblad (Darmera peltata), is een oeverplant met bijzonder groot blad, die zicht uitbreidt door kruipende wortelstokken. In april en mei verschijnen er lichtroze bloemen aan lange stelen, pas daarna verschijnen de bladeren.

Klimmers

  • Bosrank (Clematis armandii), in zachte winters blijft het blad aan de plant groen. De Bosrank bloeit zeer vroeg in het jaar, hij staat graag op een zonnige plek bij een pergola, waar hij zich overheen kan verspreiden.
  • Blauwe regen (Wisteria sinensis), een klimplant die in mei bloeit met blauwpaarse bloemen. Hij hecht zich stevig om een pergola, daarom is het aan te raden om te zorgen dat hij zich niet om minder stevige buizen, zoals een regenpijp kan winden om schade te voorkomen.

Uiteraard is dit een niet limitatieve opsomming en zijn er nog vele andere geschikte planten te verkrijgen, bijvoorbeeld Varens, rhododendrons, japanse sierkers, skimmia, kamperfoelie en zo kan ik nog wel even doorgaan. Probeer voor de afwisseling verschillende bladvormen en kleurschakeringen bij elkaar te zoeken in verschillende hoogten. Maar ga hier niet te ver in, zodat je nog wel rust en eenvoud houdt, wat een van de belangrijkste kenmerken is van de Oosterse tuin.

unieketuinen.nl