Super dat je er over nadenkt om een vijver in je tuin aan te leggen. In dit artikel geef ik je een aantal belangrijke tips waardoor je vijver een succes wordt. Er zijn legio mogelijkheden, dus als je nog goede tips of ervaringen hebt hoor ik het graag. Het aanleggen van een vijver is een flinke klus, afhankelijk van de grootte van de vijver, maar het zal een prachtig tafereel worden. Zeker wanneer je je goed voorbereid.
Water in je tuin is een mooie aanvulling in je tuin. Niet alleen decoratief, maar zeker ook goed voor de biodiversiteit. Het water trekt namelijk veel dieren. De vogels komen een bad nemen, de egels een slokje. Ook waterdieren, als kleine insecten, kikkers en salamanders, schildpadden en vissen kun je houden in je vijver.
Minder prettige gasten zijn reigers, ijsvogels en katten, zeker als je de vissen in je vijver niet als maaltijd wilt beschouwen. In het artikel dieren in en om de vijver lees je hier meer over.
Welke vijver ga je aanleggen?
Bij het bouwen van een vijver is het stappenplan niet in elke vijver gelijk. De grootste verschillen zijn of je een voorgevormde vijverbak aanschaft, een vijver wilt metselen of gebruik maakt van een vijver met een folie als vijverwanden. Daarnaast is er een verschil of je een natuurlijke vijver aan wilt leggen, die zelf zorgt voor een goede waterkwaliteit of dat je een vijver met hulpmiddelen schoon wilt houden.
Bij een strakke moderne vijver waar je de vijver aanlegt voor de strakke waterspiegel of het aanzicht van alleen keien in de vijver heb je een pomp nodig. Anders zal je vijver binnen korte tijd in een groene soep veranderen.
Wanneer je nog geen keuze hebt gemaakt in het soort vijver dat je wilt, kun je informatie vinden in het artikel soorten vijvers.
Tip 1: Welke vijver past bij jou
Een vijver aanleggen begint met een zoektocht. Bedenk van tevoren wat je wilt. Het aanleggen van een vijver is niet in een uurtje gedaan. Dus voordat je een vijver hebt liggen op de plek waar je eigenlijk toch liever je terras had is het een goed idee om een plan te hebben. Ga op onderzoek, via internet, boeken of ga kijken in een tuinenpark of vijvertuin. Ook bij het tuincentrum kun je ideeën opdoen. Kijk vooral wat je mooi vind en wat je wel of niet wilt.
Tip 2: Een goede voorbereiding
Maak een tekening, een bovenaanzicht op schaal van de vijver en een dwarsdoorsnede. Want een goed begin is het halve werk. Houd hierbij rekening met de aanwezige omgevingsfactoren in je tuin. Het liefst ligt je vijver op een zonnige plek. En je wilt er van kunnen genieten, zorg er daarom voor dat je hem vanaf je terras, woonkamer of een pad waar je veel langs loopt goed kunt zien.
Grote bladverliezende bomen en struiken in de buurt van je vijver zijn niet aan te raden. Je hebt kans dat de wortels de vijver beschadigen onder de grond en dat je vijver hierdoor lek raakt. In de herfst moet je aan de gang met het verwijderen van het afgevallen blad. Dit mag niet in het water blijven liggen, omdat het blad het evenwicht van je vijver verstoord.
De tekening hoeft niet mooi te zijn, maar geeft handvaten over de elementen en beslissingen die je helpen om een mooie vijver te krijgen. Maak ook een dwarsdoorsnede op schaal, voor een natuurlijke tuin is het verstandig om verschillende dieptes te creëren, voor de moerasplanten en de waterplanten. Als je vissen in je vijver wilt, moet de vijver diep genoeg zijn om ze de winter door te laten komen. Lees ook het artikel vissen in je vijver als je wilt weten waar je op moeten letten.
Wat heb je nodig voor een vijver?
Wanneer je besloten hebt waar je vijver komt en hoe deze eruit moet zien kun je aan de gang. Ik zou beginnen met zorgen dat je al je materialen in huis hebt. Vanaf je tekening kun je gaan berekenen welke spullen je aan moet schaffen.
Tip 3: De boodschappenlijst voor het aanleggen van een vijver
Basis benodigdheden
- Vijversubstraat
- Randafwerking, bijvoorbeeld baksteen of keien voor een natuurlijker beeld
- Vijverfilter voor het zuiveren van het water, als je vis in je vijver hebt
- Vijverpomp, voor als je een beekloop hebt, of een fonteintje
- Opstart bacteriën vijver, die zorgen ervoor dat leidingwater vijverwater wordt, je kunt hier ook een emmer water voor gebruiken uit een gezonde vijver
- Vijverbak of vijverfolie
- Zuurstofpomp
- Beschermingsdeken
- Wit grof zand voor ter versteviging van de bodem
- Goede schep en spade
- Waterpas voor wanneer je gebruik gaat maken van een voorgevormde vijverbak
Specifieke benodigdheden vijver
- Planten voor een moerasdeel in je vijver
- Kalkzandsteen voor een gemetselde vijver, cement en
- Metselen kan ook met betonplex
- Beekloop, afhankelijk van hoe je beekloop eruit gaat zien, hoelang deze wordt heb je grind, extra folie, keien en afwerking
- Natuurfilter
Het uitgraven van de vijver
Heb je alles verzameld, dan kun je gaan graven. De beste periode in het jaar om een vijver aan te leggen is overigens in het voorjaar, maart of april. De planten en vijver heeft dan de gehele zomer de tijd om zich te ontwikkelen. Een ander geschikt tijdstip is het najaar. Let er wel op dat je in het najaar de beplanting pas in het voorjaar in de vijver toevoegt, met uitzondering van de zuurstofplanten.
Tip 4: De voorbereiding in je tuin
Ga na waar de leidingen in je tuin liggen. Dit kan elektriciteitskabel zijn, gasleiding, waterleiding of riolering. Dit doe je om te voorkomen dat je onvoorzien werk krijgt bij het aanleggen van de vijver. Je kunt dit nagaan bij de gemeente, door contact op te nemen. Als de gemeente niet op de hoogte is, zullen ze je doorsturen naar het kadaster waar je de informatie kunt halen. Zorg er ook voor dat je weet en rekening houdt met waar de elektriciteit die je eventueel nodig hebt voor je vijver komt.
Je zet de vijver uit met paaltjes of sprayt de lijnen op het terrein. Bedenk waar je de berg zand gaat laten, die je uit het gat haalt. Het zou zonde zijn, als je al de aarde nog eens moet verplaatsen. Gooi het in een kruiwagen om meteen op de aanhanger te leggen, als je het af wilt voeren. Of leg het op de plek waar je de grond nodig hebt in je tuin, voor bijvoorbeeld een verhoogd deel.
Dan begin je met het graven van de gehele vijver op de ondiepste hoogte plus 10 centimeter dieper. De 10 centimeter dieper geldt ook voor de andere dieptes. In deze 10 centimeter komt het groffe witte zand en de beschermlaag van worteldoek of een beschermingsdeken. Zorg voor goed gereedschap, een goede schep. Een spade heeft een recht blad, hier kan je de grond mee afsteken. Een schep heeft een holling waarin het zand blijft liggen.
Let er bij het graven op dat je ook de wortels en scherpe materialen verwijderd die je tegenkomt, ter bescherming van je vijver. Heb je de hele eerste diepte uitgegraven, dan begin je met het uitzetten van het tweede deel en graaf je dit uit. En indien je nog een derde diepte hebt, herhaal je het proces voor deze diepte.
Als je een grote vijver wilt is het een overweging om gebruik te maken van een graafmachine. Dit scheelt je een hoop lichamelijke energie en tijd. Bij het verhuurbedrijf van de graafmachine kun je vragen om tips en zul je een handleiding ontvangen over hoe je de graafmachine moet gebruiken.
Vijverfolie of voorgevormde bak
Er zijn meerdere opties om een vijver waterdicht te maken. Je kunt een natuurlijke vijver aanleggen die verbonden is met het grondwater. Een andere optie is het aanleggen van een vijver door gemetselde waterdichte wanden te maken. De meeste vijvers worden waterdicht gemaakt door het gebruik van vijverfolie of een voorgevormde bak.
Onder deze folie schep je eerst nog een laagje grof wit zand, om te zorgen dat de bodem stevig is en leg je een beschermingsdoek en/ of een worteldoek. Wat je kiest is afhankelijk van de stevigheid van je bodem en het risico op beschadiging van je vijver door het soort bodem.
Tip 5: Over welk vijverfolie je wilt en hoeveel
Als je gebruik maakt van vijverfolie, zorg dan dat het folie groot genoeg is. Als je vijver vierkant of rechthoekig is, neem je een stuk folie van 2 x de diepte van de vijver plus de lengte van de vijver plus 1 meter bij 2 x de diepte van de vijver plus de breedte van de vijver plus 1 meter.
Dus voor een vijver van 1 meter diep die 3 meter lang is en 2 meter breed, krijg je de volgende rekensom: 2 x 1 + 3 +1 = 6. En 2×1+2+1= 5. Het folie wat je haalt moet dan een afmeting hebben van 6 m X 5m. Je hebt dan voldoende folie om de vijver te bekleden en de randen goed te kunnen afwerken.
Heb je een andere vorm vijver, teken dan een vierkant of rechthoek om de randen van je vijver heen. Meet dit vierkant of deze rechthoek op. Daarmee bepaal je op dezelfde manier de afmeting van je folie. Onder het folie breng je een even groot worteldoek aan. Hiermee voorkom je dat wortels van planten die in de buurt van je vijver komen je vijver beschadigen.
Het aanbrengen doe je zo zorgvuldig mogelijk, liefst niet met je schoenen of scherpe materialen op het folie gaan staan. De vouwen die vanzelfsprekend zullen verschijnen krijg je niet weggewerkt. Het folie vormt zich vanzelf wanneer de vijver gevuld wordt met water.
Soorten folie die je kunt gebruiken zijn:
- Rubberfolie ofwel EPDM vijverfolie, dit is een zeer sterk en elastisch folie, wat bestand is tegen UV straling en zure regen.
- Pvc folie is een flexibel folie wat zich makkelijk aanpast aan de vorm van je vijver, je kunt het lijmen met speciale vijverlijm wanneer het onverhoopt lek gaat. Het kan jarenlang meegaan maar is minder bestand tegen UV-stralen.
- 3D vijverfolie, dit is een folie, dat op maat gemaakt wordt als een soort zak die precies in jouw uitgegraven en bedachte vorm past. Het is gemaakt van EPDM folie.
Voorgevormde vijver
Bij een voorgevormde vijver graaf je uiteraard de vorm van de vijver uit. In dit geval is het erg belangrijk erop te letten dat de vorm waterpas komt te liggen. Ga dit nauwkeurig na op veel verschillende plekken, anders loop je het risico dat je vijver niet recht is en dit zul je altijd blijven zien. De randen van de voorgevormde vijver moeten een stukje boven de tuin uitsteken en afgewerkt worden met bijvoorbeeld keien. Je voorkomt hiermee dat er veel zand je vijver inspoelt wanneer het hard regent.
Vervolgens zet je de voorgevormde bak vast door grof wit zand aan de zijden in te werken met water. De bak zal hierdoor stevig vast komen te liggen. Afhankelijk van het soort afwerking je gekozen hebt kun je in dit geval eerst de afwerking doen en dan de vijver vullen. Je kunt dan namelijk nog vanuit de vijver werken als dit handig is. Of je vult eerst de vijver en werkt de buitenrand van buiten af. Nog voordat je het water in de vijver doet kun je op de bodem vijversubstraat aanbrengen. Dit is een laagje, waar de planten zich aan kunnen hechten.
Je kunt ook met plantmanden werken, dan is substraat niet perse nodig. Ander materiaal dan substraat is niet aan te raden en ook niet nodig op de bodem van je vijver.
Beplanting vijver
Wanneer de vijver gevuld is met water, dan kun je meteen de waterplanten plaatsen. Vooral het plaatsen van zuurstofplanten is belangrijk. Wanneer je deze binnen 24 uur plant, voorkom je de gevreesde algengroei in de vijver. Andere planten kun je ook op een later moment nog in de vijver aanbrengen. In het artikel vijverbeplanting lees je meer over welke planten je hiervoor kunt gebruiken.
Zelf vijver aanleggen of de vijver aan laten leggen?
De overweging die je moet maken om de keuze te maken of je je vijver zelf wilt aanleggen of dat je hem laat aanleggen door een hoveniersbedrijf of vijverspecialist is afhankelijk van een aantal factoren
- Financiële middelen, het laten aanleggen zal aanzienlijk meer kosten met zich meebrengen
- Je eigen fitheid, ben je lichamelijk in staat om het graafwerk te doen en handig genoeg
- Het tijdsbestek waarbinnen je wilt dat de vijver klaar is. Een specialist heeft ervaring, dus zal er wat sneller en handiger in zijn. Dus het zal minder tijd kosten om het te laten doen dan wanneer je het zelf doet
Vijver inrichten
Een vijver richt je allereerst in met zuurstofplanten. Deze zijn belangrijk om de vijver alg vrij te houden en helder. De randen van de vijver zijn naar smaak en stijl af te werken met verschillende materialen. Je kunt gebruik maken van een bakstenen rand. Een strakke RVS omlijsting of een natuurlijke beplanting met rotsen en keien. Je kunt kiezen voor een vijver met een ornament of beeld, een fontein, een waterspuit of een waterval. Lees ook de artikelen over waterornamenten, fonteinen en watervallen met de verschillende keuzen en waar je op moet letten.
Enkele andere opties die gezellig zijn voor de aankleding zijn
- Terracotta kruiken
- Kikkers
- (stap)Stenen rond en in de vijver
- Mistmakers
- Houten brug
- Beelden
- Verlichting
Veel gestelde vragen over het aanleggen van een vijver
Heb je een vergunning nodig voor een vijver?
In principe heb je voor een gewone vijver zoals hierboven beschreven geen vergunning nodig. Heb je grotere plannen, raadpleeg dan het plaatselijke gemeenteloket.
Tip 6: Hoe bereken je de inhoud van een vijver?
De makkelijkste manier is om je waterstand op te nemen voor je de vijver gaat vullen met kraanwater en vervolgens opnieuw de waterstand op te nemen, wanneer de vijver vol is. Trek de eerste waarde van de tweede waarde af en het verschil is de inhoud van je vijver.
Een andere manier om de inhoud te meten is goed meter. Als je meerdere diepte hebt in je vijver meet dan per diepte. Om een simpel voorbeeld te geven, een vijver van 200 cm x 300 centimeter waarvan een laag van 50 centimeter diep is en 100 cm bij 200 cm 50 diep is, heeft een inhoud van (200x300x50) + (100x200x50) = 3.000.000 + 1.000.000= 4.000.000 cm³ = 4 m³. Op internet kun je hele handige programma’s vinden waarbij je je lengte, breedte en diepte invult en de formule het voor je omrekent naar de inhoud.
Welke waterwaardes zijn de juiste voor in een vijver?
De van belang zijnde waterwaarden in een vijver zijn de GH waarde, KH waarde en PH waarde. GH waarde is de hardheid van het water. Dit wordt uitgedrukt in DH waarde. Op de website van je waterleidingsbedrijf kun je nagaan wat de hardheid van je leidingwater is. Ideaal is een hardheid tussen 8 en 12. De KH waarde laat zien hoeveel carbonaat er in je water zit. Carbonaat is belangrijk, want dit zorgt voor de CO2, die de zuurstofplanten nodig hebben om te kunnen groeien. Deze waarde moet minimaal 7 zijn. Dan heb je nog de PH waarde. Dit is de waarde die de zuurtegraad van je water aangeeft. Deze wordt ook gebruikt om de zuurgraad van de aarde aan te duiden. Een PH waarde voor je vijver ligt het beste tussen de 7,0 en 8,5.
Hoe meet je de waterwaardes in een vijver?
Er zijn diverse testen verkrijgbaar waar je de waarde van de vijver mee kunt meten. Je kunt testen in de vorm van een druppeltester, test strips of een elektronische testers.
Wat zijn de kosten van het aanleggen van een vijver?
Dit is een erg moeilijk te beantwoorden vraag, het is net als de vraag wat het kost om een huis te bouwen. Dit is geheel afhankelijk van de wensen, de afmeting, de inrichting en het materiaalgebruik. Er zit daarnaast een groot prijsverschil tussen het laten aanleggen of het zelf aanleggen van een vijver. Heel globaal heb ik enkele richtlijnen:
Als je een natuurlijke vijver aan wilt laten leggen ben je gemiddeld tussen de 1000 en 2000 euro kwijt. Het aanleggen van bijvoorbeeld een koivijver is een stuk duurder, namelijk tussen de 4000 en 5000 euro. Een zwemvijver laten aanleggen van ca 30 vierkante meter zal tussen de 20.000 en 40.000 euro kosten.