Als je wilt dat je vijver gezond en helder blijft zul je moeten werken met vijverpompen en filters OF met waterplanten en moerasplanten. Heb je weleens gezien hoe een bak met water binnen enkele weken een bak met groene derrie wordt? Ditzelfde gebeurt met een vijver waar alleen water inzit. Waterplanten en moerasplanten zijn behoorlijk belangrijk voor een biologisch evenwicht.
Een gezonde vijver begint met de goede locatie van de vijver. Hierover lees je in het artikel Vijver aanleggen. Voordat je je vijver aanlegt heb je een keuze gemaakt voor of het filteren en zuiver houden van je vijverwater door middel van een pomp. Of je kiest ervoor om de vijver zelf zijn werk te laten doen door middel van het aanplanten van waterplanten en moerasplanten.
Waterplanten
Waterplanten hebben een bijzondere functie in de vijver: het helder houden van het water. Ze kunnen in 4 groepen worden onderscheiden. Zuurstofplanten, drijfplanten, lelieachtigen en oeverplanten, ook wel moerasplanten genoemd.
Een ander onderscheid wat op Wikipedia wordt gemaakt is de planten die niet zonder water kunnen, de hydrofyten en helofyten. Hydrofyten zijn waterplanten die niet in de bodem wortelen, zoals zuurstofplanten, drijfplanten en lelieachtigen. Helofyten zijn moeras of oeverplanten. Deze planten zijn goed bestand tegen overstromingen en kunnen perioden onder water staan, maar overleven ook in perioden met droogte. Hierbij geldt wel dat de plant niet te diep onder water moet komen, omdat deze wel voldoende zonlicht nodig heeft. Langdurige droogte zal de plant ook niet aan kunnen. Helofyten zijn planten die in de bodem wortelen. Helofyten worden gebruikt als natuurlijk helofytenfilter om vijverwater in bijvoorbeeld een zwemvijver te zuiveren.
Zuurstofplanten vijver
De zuurstofplanten zijn de planten die het water helder houden. Ze nemen voedingsstoffen en CO2 direct op uit het water. Ze zetten dit in de plant om in zuurstof en geven dit direct af aan het water. Omdat de plant geen wortels of houtig gestel heeft kost het weinig energie. Waterplanten zijn de enige die dit in het water kunnen. Het proces is vergelijkbaar met wat boven het water gebeurt met de lucht. Echter een reguliere plant heeft meer nodig dan alleen CO2, namelijk voedingsstoffen en vocht uit de bodem. Om het proces van de waterplanten goed te laten verlopen is een goede waterhardheid nodig. Door regen wordt de waterhardheid verlaagd. Het is daarom van belang om regelmatig mineralen als calcium en magnesium toe te voegen aan je vijver.
Je plant waterplanten in manden op de bodem van de vijver. Per 1000 liter water kun je ongeveer 4 planten rekenen om een heldere vijver te behouden.
Soorten zuurstofplanten
In het artikel de 10 beste zuurstofplanten lees je meer over onderstaande planten en hun onderhoud. Voorbeelden van zuurstofplanten zijn:
- Guichelheil, (Anagalis tenella)
- Glanzend fonteinkruid, (Potamogeton lucens)
- Gedoornd Hoornblad, (Ceratophyllum demersum)
- Waterpest, (Elodea Densa)
- Naaldkruid, (Crassula Recurva
- Aarvederkruid, (Myriophyllum spicatum)
- Bronmos, (Fontinalis antipyretica)
Drijfplanten voor de vijver
Drijfplanten zijn niet alleen mooi om te zien op het oppervlak van je vijver, ze hebben ook een functie. De wortels van drijfplanten halen voedingsstoffen uit het water en zorgen voor zuurstof, die ze afgeven aan de lucht. De bladeren zorgen voor schaduw voor de lagergelegen beplanting bij felle zon en verminderen hiermee ook de alg groei. Ze worden daarnaast gebruikt als schuilplaats voor vissen of andere waterdieren. Drijfplanten hebben minder hard water nodig dan zuurstofplanten, dus ook in zachter water kunnen ze langer overleven en door de opname van de voedingsstoffen alg groei verminderen.
Voorbeelden van drijfplanten zijn:
- Krabbescheer, (Stratiotes aloides) een mooie snelgroeiende plant, die ongeveer 30 centimeter wordt. Krabbenscheer groeit met lancetvormig blad boven het water en bloeit met witte kleine bloemen.
- Kikkerbeet, (Hydrogaris morsus Ranea) lijkt een beetje op een mini waterlelie, bloeit met wit/gele bloemetjes van juni tot en met augustus en heeft kleine rondvormige drijvende bladeren.
- Waternoot, (Trapa Natans) drijfplant met rozetvormige groeiwijze, vierkant blad. In de herfst verkleurd het blad naar geel en rood. Het is een eenjarige met een witte bloem. Het zaad komt uit de vrucht, die rozig/paars is en verkleurt naar bruin/zwart bij het rijpen. Deze vrucht zakt naar de bodem om het jaar erna uit te groeien tot een nieuwe plant.
- Kroosvaren, (Azolla filiculoides) heeft zijn naam te danken aan de varen, waar het blad kenmerkend is. De plant heeft een sterk vertakte stengel waar hele kleine blaadjes aan zitten. Het blad verkleurt van blauw groen naar groen en in de herfst in de zon roodkleurig. Kroosvaren kan alleen overwinteren op beschutte plekken.
Lelieachtigen
Dit zijn de welbekende waterlelies (Nymphaea). Maar ook gele plomp (Nuphar Lutea) en Kaapse Lelie (Aponogeton distachyos) behoren tot deze groep. Deze soorten hebben grote dikke wortels die in een grote mand geplant worden en met mand en al de vijver ingaan. In de mand zit speciale aarde, waar de wortels hun voedingsstoffen uithalen. Uitgezonderd de gele plomp halen deze planten geen CO2 uit het water en geven ook geen zuurstof aan het water af. De bladeren doen dit wel op het water aan de lucht. Er zijn diverse soorten waterlelie, lees er meer over in het artikel De 7 mooiste waterlelies.
Waterlelie
De Nymphaea, waterlelie is er in vele kleuren en soorten. Prachtige bloemen, sommige geurend, bloeit over het algemeen van juni tot in september. Let bij het aanschaffen van de waterlelie op of je waterlelie winterhard is. Waterlelies zijn ook in verschillende maten verkrijgbaar, dus voor elke afmeting vijver is er een waterleliesoort te vinden. Het liefst staan ze op een zonnige plek. De mand waar de waterlelie in geleverd wordt kun je zo in de vijver plaatsen. Deze bevat speciale waterleliegrond. Dus als je zelf gaat planten, zorg dan voor de juiste grond in de mand. Plant de mand zo diep, dat je bevriezing voorkomt, vorst zal de plant namelijk niet overleven.
Gele plomp
Nuphar Lutea in het Latijn, de gele plomp is een algemeen voorkomende inheemse plant in Nederland. De plant heeft bladeren die onderwater blijven, doorschijnend, licht groen en gegolfd van vorm. En bladeren die aan het wateroppervlak te zien zijn, donkergroen. Het blad wat onderwater blijft neemt Co2 op en geeft zuurstof af aan het water. Boven het water doet het blad hetzelfde, maar dan met lucht. De plant bloeit met gele bloemen, zoals de naam al zegt. De bloemen steken 10 tot 15 centimeter boven het wateroppervlakte uit. De bloeiperiode is van mei tot augustus. Soms kan de plant dusdanig hard groeien dat er hele wateroppervlakten bedekt zijn met het blad van de gele plomp.
Kaapse Lelie
Aponogeton distachyos is de latijnse naam voor deze waterplant. De bloem is prachtig en doet denken aan een orchidee. Als je geluk hebt bloeit de plant in het voorjaar en in het najaar nog eens. Tijdens de zomerperiode verdwijnt het blad vaak en is er niets aan het wateroppervlak te zien van de Kaapse Lelie. De bloemkleur is wit en geurend naar vanille. Het liefst bevind deze plant zich in de zon.
Moerasplanten of oeverplanten vijver
Moerasplanten zijn de grootste groep vijverplanten. Ze worden vaak gebruikt als randafwerking van de vijver. Een andere gebruikte term voor moerasplant is daarom ook oeverplant. Vijverplanten kunnen tussen de 0 en 40 centimeter diepte worden geplant.
Moeras of oeverplanten worden ook gebruikt als helofytenfilter voor de vijver. Het water uit de vijver wordt dan door het moerasachtige deel van de vijver gepompt. De wortels van de planten zorgen voor zuurstof in de bodem en trekken hiermee bacteriën aan. Deze bacteriën zorgen voor het verwijderen van voedingsstoffen en afvalstoffen uit het water. Het water wordt zodoende gezuiverd.
Soorten moerasplanten zijn:
- Japanse holpijp
- Slangenwortel
- Olifantsoor
- Snoekkruid
- Dotterbloem
- Kalmoes
- Watermunt
- Lisdodden
- Penningkruid
- Zeggen
- Biezen
- Waterkers
- Pijlkruid
- Egelskop
- Beekpunge
- Waterweegbree
- Zwanebloem
- Iris