Tuinontwerpen is gaaf! In dit artikel deel ik graag wat tips uit eigen ervaring. Ik heb inmiddels al een flink aantal ontwerpen gemaakt, het is superleuk om te doen en met deze tips denk je overal aan. Er zijn een aantal stappen die handig zijn, om tot een goed eindresultaat te komen.
Je weet misschien al wat je wilt, of nog helemaal niet. Inspiratie kun je halen uit tuinen in de buurt, ga eens een rondje lopen. Ook zijn er tuininspiratieparken en beurzen, waar je veel verschillende mogelijkheden ziet. Er zijn volop televisieprogramma’s die je kunt bekijken. Daarnaast kun je tijdschriften of boeken raadplegen. Ook op het internet kun je heel veel inspiratie opdoen, denk bijvoorbeeld aan Pinterest. Wij hebben ook een Unieke Tuinen Pinterestpagina, als je wilt, kun je daar ook een kijkje nemen!
Stappenplan tuin ontwerpen
Ik heb een stappenplan voor je gemaakt, met daarin de stappen die je neemt om tot een goed ontwerp te komen, waarbij je geen belangrijke informatie vergeet.
- Je begint met het kijken naar de omgeving, buiten de tuin, zijn er gebouwen, bijzondere groenfuncties waarvoor is gekozen in de omgeving, objecten die je liever niet wilt zien, of juist wel. Hoe zit het met de omheining, is deze aanwezig? of moet deze er nog komen? En wat zijn de (lokale) regels waarmee je rekening moet houden?
- Vervolgens ga je kijken naar het perceel zelf. Is er veel zon, of vooral schaduw in de tuin? Wat is de grondsoort, wat is de Ph waarde van de grond en hoe zit het met de waterhuishouding? Wat is de heersende windrichting?
- Het is verstandig om een plattegrond op schaal te maken. Meet de tuin nauwkeurig op. Op deze plattegrond kun je de schaal en de windrichting vermelden.
- Nu je deze gegevens hebt verzameld, kun je hier een analyse van maken. Deze informatie is handig bij het bepalen van bijvoorbeeld het terras, de vijver of het gazon. Deze analyse is het makkelijkst te verwerken als je de randvoorwaarden die je eruit haalt opschrijft, hierdoor maak je concreet wat wel en niet mogelijk is.
- Heb je je randvoorwaarden bepaald, dan komt de invulling, met je eigen visie, je ideeën en je creativiteit. Hiervoor kun je op zoek naar plaatjes, foto’s, persoonlijke dingen, die jij graag terug wilt zien in je tuin.
- De laatste stap is waarschijnlijk het lastigste. Maak keuzes, wat wil je echt heel graag in de tuin, welke vormen, welke stijl, schrijf deze keuzes ook op en bedenk bij alles in de tuin of het past. Doe dit op papier, op schaal, zodat je kunt zien of het werkt.
Ik zal nader ingaan op elke stap en tips geven, hoe je de stappen aanpakt.
Hoe analyseer je de omgeving?
Ga in je tuin staan en kijk goed rond, vanuit alle kanten: dichtbij je huis, maar ook achter in de tuin of aan de zijkant. Zijn er objecten waar je je aan stoort? Dan kun je daar iets plaatsen, waardoor je het niet meer ziet. Bijvoorbeeld een object, maar je kunt ook denken aan beplanting. Misschien woon je in een groene omgeving die je geweldig vindt. Dan zul je juist moeten denken aan een lage afscheiding, of een manier waarbij je je ontwerp integreert in de omgeving.
Wettelijke regels tuin
Wettelijk gezien zijn er regels waar je je aan moet houden met betrekking tot de erfgrens. Wil je precies weten waar de erfgrens ligt, dan kun je dit opvragen bij het Kadaster. Een schutting van niet plantaardig materiaal mag op de erfgrens worden gezet, maar deze mag niet hoger zijn dan 2 meter. Voor een heg moet je er rekening mee houden, dat je die op 50 cm van de erfgrens zet. Een boom moet zelfs op 2 meter van de erfgrens vandaan worden geplant. Dit komt omdat je zelf het onderhoud moet kunnen doen, zonder dat je daarvoor op het terrein van je buren hoeft te komen. Een haag in de voortuin mag 1 meter hoog worden, een haag in de achtertuin 2 meter hoog. Per gemeente kunnen er nog andere regels gelden, deze vind je op de website van je gemeente onder het kopje Algemene Plaatselijke Verordeningen. Het is altijd verstandig om met de buren te overleggen om hier onderling afspraken over te maken.
Wat wil ik weten over de omstandigheden in mijn tuin?
Er zijn verschillende factoren in het milieu van je tuin waar je rekening mee moet houden. Dit voorkomt teleurstellingen. Een simpel voorbeeld is dat de juiste plant in de juiste grond moet staan en sommige planten houden van schaduw en sommige van zon. Houd je hier geen rekening mee, zal de plant het niet overleven.
Je begint met het maken van een schaaltekening. Meet je tuin nauwkeurig op en maak een tekening op schaal. Je hebt een aantal tekeningen nodig, dus als je niet teveel wilt tekenen, kopieer je je plattegrond een aantal keer.
Zon en schaduw
Om te bekijken hoeveel zon en hoeveel schaduw je in je tuin hebt, houd je de schaduwlijnen bij. Op een zonnige dag bekijk je om 9 uur ‘s ochtends, 13 uur ‘s middags en 17 uur ‘s middags waar de schaduw is. Dit teken je in lijnen op je tekening, zo weet je ongeveer hoeveel uur per dag er zon en schaduw is op een plek. Voor planten betekent een schaduwplek dat er maximaal 2 uur zon is op een dag op die plek. Halfschaduw is maximaal 4 uur zonnig, is er op een plek meer dan 4 uur zon, dan spreek je van een zonnige plek.
Windrichting
De windrichting is tevens een feit wat je vertelt of je een zonnige of minder zonnige tuin hebt. Een tuin op het zuiden is warm en zonnig en een tuin op het noorden is koel. Een tuin op het oosten heeft de ochtendzon en een tuin op het westen heeft geen zon in de ochtend, maar de rest van de dag wel. Om te kunnen bepalen hoe je tuin ligt, kijk je dus naar de zon. Samenvattend is het volgende van toepassing:
- Schijnt de zon in de ochtend in je tuin, dan ligt deze op het Oosten
- Schijnt de zon in de middag in je tuin, dan is sprake van een tuin op het Zuiden
- Schijnt de zon in de avond in je tuin, dan heb je een tuin op het Westen
- Schijnt de zon niet in je tuin, dan is sprake van een tuin op het Noorden
Schijnt de zon niet, dan kun je altijd nog een kompas gebruiken om te bepalen wat de richting van je tuin is.
Grondsoort
De grondsoort kun je bepalen aan de hand van een kaart van Nederland met de bodemdata. Ook kun je met goed kijken en voelen aan de grond bepalen wat de grondsoort is. In een eerder artikel ‘Welke grondsoort heb ik in mijn tuin?‘ kun je lezen hoe je de grondsoort bepaald in je tuin en welke grondsoorten er zijn. De PH waarde van de grond kun je bepalen met een instrument, wat je bij het tuincentrum kunt kopen of op internet kunt bestellen. In het artikel over de grondsoorten staat ook een handige huis-tuin- en keukenmanier om de PH waarde te kunnen bepalen. Wat betreft de waterhuishouding in de tuin, is het een kwestie van goed kijken, als je een jaarrond in de tuin hebt meegemaakt, dan weet je uit ervaring of je grond snel droog is of juist erg nat. Ben je nog niet zolang eigenaar van de grond, dan kun je ervaring nagaan uit je buurt, of gebruik maken van het internet. Op bijvoorbeeld de site van je provincie kun je de waterstand achterhalen op de dichtstbijzijnde locatie.
Hoe maak ik een analyse van mijn tuin?
Eigenlijk is de analyse van de omgevingsvoorwaarden van je tuin een samenvatting van de bovenstaande gegevens. Het vertelt je waar je rekening mee moet houden bij het ontwerpen van je tuin. Door deze gegevens uit te schrijven ben je bewust van de voorwaarden waar je rekening mee moet houden. Je vertelt in je analyse dus welke grondsoort je hebt, in welke windrichting je tuin ligt, iets over de waterhuishouding in de bodem. Maar ook hoe de omgeving van het perceel eruit ziet.
Het ontwerp van je tuin
Nu kun je aan de slag met je creatieve ideeën. Heb je ze nog niet kijk dan goed rond in je buurt, in tuininspiratieparken, boeken, tijdschriften, waar je ook je inspiratie vandaan wilt halen. Kijk wat bij je past. Waar voel je je thuis? Probeer er vervolgens achter te komen waarom iets je aanspreekt, zodat je weloverwogen keuzes maakt. Maak bijvoorbeeld een verzameling van afbeeldingen of wel een moodboard.
Tuinstijlen
Er zijn verschillende stijlen, waar je voor kunt kiezen, je kunt ook je eigen stijl bepalen. Ik zal wat tuinstijlen met je doornemen.
Klassieke tuin
Een klassieke tuin is vaak een gespiegelde tuin, met symmetrische plantvakken. Je vind er romantische beplanting in vakken met strakke lijnen. Lijnen spelen vaak een grote rol in dit ontwerp, de looplijnen en de zichtlijnen. Er wordt gebruik gemaakt van snoeivormen, rustige bestrating en natuurlijke tinten.
Moderne tuin
Een moderne tuin is van alle gemakken voorzien. Het is een strak ontwerp met luxe faciliteiten en de nieuwste technologieën. Vaak zijn er grote plantvakken met veel dezelfde planten en daarbij een keuze voor een eyecatcher. Grote moderne tegels worden gebruikt als bestrating en een luxe tuinmeubels mogen niet ontbreken.
Kindvriendelijke tuin
De kindvriendelijke tuin biedt uiteraard veel ruimte voor de kinderen om op een veilige manier buiten te kunnen spelen. Speelelementen en zachte ondergrond, kunnen hier niet ontbreken. Ook gaan kinderen graag op ontdekkingstocht, dus er zal zeker aan de veiligheid de nodige aandacht zijn besteed.
Oosterse tuin
Een tuin in oosterse stijl straalt rust, evenwicht en kalmte uit. Water en ornamenten spelen vaak een grote rol in deze tuinstijl. Er zijn typische beplanten, zoals bamboe, esdoorn en rododendron die gebruikt worden. Vaak is deze beplanting wintergroen.
Landelijke tuin
Deze stijl kenmerkt zich door eenvoud en rust, mooie lange lijnen, grote vlakken. Leuke doorkijkjes, een speelplek en moestuin mogen niet ontbreken.
Mediterrane tuin
Hierbij denk je aan de natuur rondom de Middellandse Zee. Een mooi terras in de zon mag hierin niet ontbreken. Een dynamische indeling met fraaie mediterrane beplanting maakt deze tuin. Mooie kleuren en decoratieve elementen die herinneren aan het vakantiegevoel dragen bij aan de stijl.
Loungetuin
Deze tuin is de perfecte plek om te relaxen. Een heerlijke plek om afstand te doen van het hectische, drukke bestaan. Een loungetuin is onderhoudsvriendelijk en ingericht met elementen om te ontspannen, zoals een loungeset, lekkere kussens en eventueel een hangmat.
Cottage of Engelse tuin
Deze tuin is volledig ingericht met bloeiende planten. Er zijn veel slingerende paadjes en geen plekje zal onbenut blijven in deze bloementuin. Hier zal vooral de aandacht gaan naar een uitgekiend beplantingsplan, om het hele jaarrond van de bloemen in de tuin te kunnen genieten.
Eerste schetsen van je tuinontwerp
Wanneer je de randvoorwaarden bepaald hebt en de stijl gekozen, je weet wat je wensen zijn is het tijd om deze te gaan combineren. Een goede manier is om te beginnen met de plattegrond en daar de looplijnen op te tekenen. Vervolgens kijk je of er opties zijn voor alternatieve looplijnen. De kortste route lijkt namelijk handig, maar is ontwerptechnisch niet altijd de beste optie. Na de looplijnen, ga je de zichtlijnen intekenen. Doe dit voor de overzichtelijkheid met een andere kleur. Wat zie je vanaf waar, dit is van belang voor wanneer je bepaalde objecten in de omgeving wil wegwerken of benadrukken. Bij deze zichtlijnen, kijk je ook meteen naar de negatieve kijklijnen. Dit zijn de lijnen die je wilt onderbreken, zoals wat je buren vanuit hun bovenverdieping in jouw tuin zien. Na het tekenen van deze lijnen, kun je met vlekken globaal aangeven waar je terras kan komen, of de speelplek in je tuin. Na deze keuzes, is het makkelijker om de paden aan te geven en aan te geven waar je groen wil in je tuin. Vervolgens maak je definitieve keuzes voor het terras, je vijver, speelplek of welke wensen je hebt. Je gaat vervolgens ook aangeven hoe de groenvlakken worden ingedeeld en hoe groot en hoog deze zouden moeten worden om het beeld te krijgen, wat past bij je lijnen.
Een tip om te bekijken of het haalbaar is wat je wilt, bestaat uit het betere knip en plakwerk. Maak op schaal je terras en knip dit uit, ook je vijver, speelplek voor de kinderen, elk object. Ga hiermee schuiven, passen en meten op je plattegrond voor een logische indeling. Rust in een ontwerp is belangrijk, maak keuzes voor wat je het belangrijkst vindt.
Afmetingen van je tuin
Een aantal praktische maten: de ideale hoogte voor een afscheiding is 1.80-2.00 meter. Voor een lage afscheiding is dit 1.20 meter. Een terrasgrootte heeft een doorsnee van minimaal 3,5 meter, of 3 vierkante meter per persoon. Treden of opstapjes zijn 10 tot 15 centimeter hoog. De breedte van een pad voor 1 persoon is 50 tot 75 centimeter, voor 2 personen 120-150 centimeter. Voor rolstoelers houd je 100-1200 centimeter aan. Zitplekken plaats je 45 centimeter boven de grond en 45 cm breed. Een bank is 60 centimeter per persoon. Een eettafel is 70 cm hoog.
Hoe lijkt mijn tuin groter?
Om je tuin groter of dieper te laten lijken zijn er verschillende trucjes. Ik zal er een aantal met je delen:
- Door delen aan het zicht te onttrekken, lijkt je tuin groter. Hiermee creëer je de illusie dat je tuin groter lijkt. Je kan er wel een doorkijkje naar geven, dat wekt namelijk de nieuwsgierigheid naar het deel wat je niet in 1 oogopslag kan zien.
- Door hoogteverschillen kun je je tuin groter laten lijken. Een of twee treden omhoog of omlaag naar je terras is al voldoende.
- Een keuze voor grote tegels als bestrating laat je tuin ruimer ogen. Als je ze los van elkaar legt sterkt dit het effect nog aan. Hoe langer je je pad maakt, via een omweg, des te groter je tuin zal lijken.
- Een grote opvallende blikvanger op de voorgrond, zal er ook voor zorgen dat er diepte in je tuin komt. Zorg wel dat je dan bij een kleine tuin de rest rustig inricht.
- Spiegels ophangen zorgt voor een ruimtelijk effect. Hierbij moet je wel rekening houden met wat je ziet in de spiegel. Als dit bijvoorbeeld de schutting is, zal je de plank misslaan. Zorg voor bijvoorbeeld iets wat je anders niet ziet, de achterzijde van een plant, of meerdere planten.
Vervolgkeuzes
Na de bovenstaande schetsen ga je keuzes maken in vormen en stijlen. In een cottagetuin bijvoorbeeld kies je nu voor kronkelige smalle paadjes en ronde borders. Nu de vormen definitief zijn, kun je de invulling van de elementen gaan kiezen. Je gaat de materiaalkeuzes maken. Welke tegels komen op je terras, hoe gaat de vijver eruit zien, de pergola, dit soort materialen stem je op elkaar af. Je gaat ook keuzes maken in beplanting. Hier kom ik nog op terug, want dit is nog wel een vak apart. Je gaat verder ook nadenken over de financiële planning. Ga je zelf aan de slag, of huur je een hovenier in? Waar ga je je materialen vandaan halen. Ga je de hele tuin in 1 keer aanleggen of maak je er een meerjarenplan van.
Hoe kies je nu beplanting voor je tuin?
Dit lijkt het moeilijkste deel, als je echter alle eerdere stappen hebt genomen, kun je deze ook.
Je gaat met de randvoorwaarden keuzes maken. De randvoorwaarden bepalen al voor een deel uit welke planten je kunt gaan kiezen. Naast de randvoorwaarden zal je de esthetische kenmerken moeten gaan benoemen. Hierbij moet je denken aan de volgende keuzemogelijkheden:
- Hoe hoog moet de plant worden, op de plek waar ik hem wil?
- Wil je dat de plant in de winter ook groen is?
- Wil je een bloeiende plant?
- Welke kleur wil je dat de plant bloeit?
- Wanneer wil je dat deze bloeit?
Als je deze keuzes combineert met de randvoorwaarden, dan worden de keuzes al sterk beperkt. Je kunt dit invullen in een online plantenencyclopedie.
Het wordt wat sprekende met een voorbeeld, daarom zal ik deze een geven.
Voorbeeld
Ik heb een tuin op zandgrond, een border in de zon, met een lichtvochtige grond. En ik wil graag een paarsbloeiende, in juni en juli bloeiende, heester, die ongeveer 60 centimeter hoog wordt. In de encyclopedie die ik gebruikt heb krijg ik dan als resultaat twee soorten lavendel en tijm. Het is dan een kwestie van een keuze voor de soort die je het mooist vindt.
Voor mij zou dat dan de Lavendula Angustifolia worden.
Mocht je deze optie toch niet zien zitten, kun je altijd nog een tuinontwerper voor het beplantingsplan inschakelen. Ook een optie is dat je op internet of in boeken op zoek gaat naar een kant en klaar beplantingsplan. Let er dan wel bij op dat deze geschikt is voor je randvoorwaarden.
Hopelijk ga je net zoveel plezier beleven aan het ontwerpen en nog meer aan je tuin als ik.
En onthoud het volgende:
‘There are no gardening mistakes, only experiments’
Janet Kilburn Philips
