Waarom zijn bomen zo belangrijk?

Waarom zijn bomen zo belangrijk?

Bomen zijn onmisbaar. Er is momenteel veel aandacht voor de klimaatverandering en dit is ook hard nodig. Bomen en planten zijn een belangrijk middel voor de bestrijding van de CO2 uitstoot. Er zijn zelfs geluiden uit de wetenschap dat het planten van bomen het meest effectieve middel is om CO2 uit de lucht te halen en klimaatverandering tegen te gaan. Daarnaast zorgen bomen voor wateropvang, schonere lucht, verkoeling, biodiversiteit en geluk.

Bomen zorgen voor de zuurstof die wij inademen en ze verbruiken koolstofdioxide (CO2), die wij produceren. Mensen, fabrieken, bedrijven produceren CO2, meer dan alle bomen kunnen verwijderen. Hierdoor ontstaat het ‘broeikaseffect’, de opwarming van de aarde.

De omzetting van CO2 naar zuurstof gebeurt door de balderen van een boom. Hoe meer bladeren er aan een boom zitten, hoe meer CO2 ze kunnen opnemen. Oude bomen met veel bladeren zijn hier dus nog beter in dan jongere bomen.

Wat zijn bomen?

De omschrijving van een boom volgens Wikipedia is als volgt: Een boom is een overblijvende plant met een verhoute stam en een kroon. Een boom kan afhankelijk van de soort tot wel 100 meter hoog worden. De hoogste bekende boom is een Sequoia Sempervirens, deze is maar liefst 115 meter hoog en staat in Californië. Bomen groeien op zeer verschillende ondergronden. Sommigen groeien zelfs in het water. Een boom kan afhankelijk van de soort en de omstandigheden heel oud worden, van enkele honderden tot zelfs duizenden jaren. In China is de oudste Japanse Notenboom ongeveer 3500 jaar oud.

Een boom heeft over het algemeen een stam, takken, bladeren, wortels en vruchten.

Stam van een boom

De stam van een boom bestaat uit een cilinder van hout. Daarom heen zit een bast om de stam te beschermen. Hoe ouder de boom wordt, hoe dikker de stam. Afhankelijk van het klimaat zal een boom groeiringen vormen. Door die ringen kun je een schatting maken van hoe oud een boom is. Door de stam lopen de sapstromen van de boom, de boom haalt via de wortels voedingsstoffen en water uit de grond om te kunnen groeien en bloeien.

Takken van een boom

Een jonge tak, die nog minder dan 3 jaar oud is wordt een twijg genoemd. Aan de takken hangen of staan de bladeren, bloemen of vruchten van een boom. De stand van takken zijn verschillend. Takken kunnen in kransen rondom de stam zitten, tegenover elkaar of verspreid. De takken zorgen voor de verspreiding van voedsel en water naar de bladeren en vruchten.

bladeren van een boom

Bladeren van een boom

De meeste bomen hebben bladeren. Er zijn groenblijvende bomen en bladverliezende bomen. De bladverliezende bomen laten bij kou hun blad vallen en stoppen hun sapstromen. Ze houden een soort winterslaap. In het voorjaar, wanneer het weer warmer wordt, komt de sapstroom weer op gang en groeit er nieuw blad aan de boom. Bladeren nemen CO2 op uit de lucht en zetten dit om in zuurstof. Des te meer bladeren er aan een boom zitten, des te meer CO2 ze kunnen opnemen. Oude bomen met veel bladeren zijn hier dus nog beter in dan jongere bomen. Bladeren zijn er in allerlei vormen en maten.

Wortels van een boom

Uit zaad wordt een hoofdwortel of penwortel gevormd. De wortel neemt voedingsstoffen en water op uit de grond. De wortels zorgen er ook voor dat een boom niet omvalt. Je kunt de wortels onder de grond vergelijken met de takken boven de grond. Sommige bomen wortelen oppervlakkig, anderen oppervlakkig, dit is afhankelijk van de soort en de omgeving. Er zijn ook bomen die luchtwortels hebben.

Vruchten van een boom

Pas als een boom volwassen is, zal hij vruchten gaan maken. Dit duurt bij sommige bomen enkele jaren, bij andere tientallen jaren. Vruchten zijn er in allerlei vormen en maten. Sommige zijn eetbaar, anderen niet. In vruchten zitten pitten of zaden, deze kunnen weer uitgroeien tot nieuwe bomen. Vruchten bestaan in allerlei verschijningsvormen.

In totaal is er vastgesteld in 2017 dat er om precies te zijn 60.065 soorten bomen bestaan. Dit enorme aantal is bekend gemaakt door Botanic Gardens Conservation International. Auteurs hebben in samenwerking met vele deskundigen dit enorme aantal vastgesteld. Er worden nog steeds nieuwe soorten ontdekt en er zullen ook soorten uitsterven, daarom is dit een dynamisch aantal. De enorme database waar de ruim 60.000 soorten te vinden zijn is te raadplegen.

Een van de onderverdelingen van bomen is de volgende:

  • Bosbomen
  • Laanbomen
  • Straatbomen
  • Parkbomen
  • Sierbomen
  • Kerstbomen (zie ook mijn artikel
  • Herdenkingsbomen
  • Vrijheidsbomen
  • Fruitbomen

Bomen herkennen

Omdat er in Nederland alleen al zo’n duizenden soorten bomen voorkomen is het niet haalbaar ze allemaal te bespreken. Ik zal een toelichting geven op hoe je een boom kunt herkennen en een aantal soorten bespreken.

Hoe herken je nu een boom?

Het meest voor de hand liggend is om het blad van de boom te bekijken. Er zijn diverse bladvormen, en aanvullende gegevens waar je op kan letten. Ik zal een lijstje voor je beschrijven.

  • Ga na of er sprake is van een naaldboom of een loofboom.
  • Je hebt bomen met enkelvoudige bladeren en samengestelde bladeren.
  • De rand van een enkelvoudig blad heeft een bepaalde vorm; gaaf, gegolfd, getand, gekarteld, gezaagd, dubbel gezaagd, gelobd, gespleten, gedeeld. Samengestelde bladeren kun je onderverdelen in handvormige samenstelling of veervormige samenstelling.
  • De vorm van het blad, driehoekig/ eirond, ovaal, omgekeerd eirond, langwerpig, hartvormig, symmetrisch of asymmetrisch.
  • De nervatuur van een blad, daarmee wordt bedoeld hoe de nerven in het blad eruit zien. bijvoorbeeld veernervig (in de vorm van een veer), handnervig of parallelnervig.
  • De vrucht
  • De bloeiwijze

het blad van de Ruwe Berk

Een enkelvoudig blad, dubbel gezaagd, driehoekig/eirond, veernervig, dit is bijvoorbeeld de omschrijving van het blad van de Ruwe Berk. (Betula Pendula)     

Een loofboom met een volledig gaaf enkelvoudig blad, ovaal, veernervig met en noten als vruchten is de omschrijving van een gewone beuk. (Fagus Sylvativa)

Het is natuurlijk leuk om het blad uit de bossen en de omschrijving van de boom mee te nemen naar huis en op te zoeken. Of met je bomenboek erop uit te trekken en in de natuur te gaan puzzelen. Maar er bestaan tegenwoordig ook apps, waarbij je een foto maakt van de boom, die je wilt benoemen. De app doet dan een suggestie. Dit is een makkelijke manier om aan je antwoord te komen. Deze manier kan je ook bij planten toepassen om te achterhalen met welke plant je te maken hebt.

Bomen voor in de tuin

Tijdens mijn opleiding heb ik bomen geleerd in klasse van grootte, orde 1 tot en met 3. Ik zal uit elk van de ordes wat favorieten van mij toelichten. Hierbij is orde 1 de categorie met de grootste bomen, met een hoogte van meer dan 15 meter. Vervolgens de 2e orde tussen de 10 en 15 meter en de 3e  orde is de categorie met de kleinere bomen, die geschikt zijn voor in elke tuin.

Grote bomen, bomen van de eerste orde

Grote bomen, bomen van de eerste orde

Rode kastanje (Aesculus Carnea ‘Briotti’)

Een solitaire boom met ronde tot piramidale boom. De hoogte is 15 tot 17,5 meter wanneer de boom volgroeid is. De boom bloeit in april, mei en juni met roodroze pluimen. In de winter verliest de boom zijn blad. De boom is geschikt voor alle standplaatsen en grondsoorten.

Haagbeuk (Carpinus Betulus)

Er komen zo’n 35 soorten haagbeuken voor in ons klimaat. Ze voelen zich thuis in voedselrijke, luchtige, vochtdoorlatende gronden. Het is van nature een bosboom, maar ze worden veel gebruikt als parkboom of laanboom. De Haagbeuk heeft een breed eironde kroon. De boom kan tussen de 15 en 25 meter hoog worden. De haagbeuk en beukenhaag (Fagus sylvatica) worden vaak verward. Het zichtbaarste verschil is dat de haagbeuk zijn blad verliest in de winter en de beukenhaag houdt het verdorde blad vast gedurende de winterperiode. Daarnaast is het blad van de Carpinus doffer en het blad van de Fagus glanzender.

Beuk (Fagus sylvatica)

Net zoals de Haagbeuk, is de beuk ook verkrijgbaar in groene variëteiten en variëteiten met rood blad. De Beuk kan tot wel 30 meter hoog worden. Ze houden van voedselrijke, doorlatende grond, maar absoluut niet van natte grond. De boom bloeit met onopvallende katjes in mei.

Walnoot (Juglans Regia)

Dit is een boom, die je van oudsher veel bij boerderijen ziet. Een van de redenen hiervoor is dat de geur van de boom ervoor zorgt dat muggen uit de buurt blijven. Daarnaast is de boom natuurlijk bekend om zijn vruchten, walnoten. De hoogte van de volwassen boom is tussen de 15 en 30 meter.

Walnootboom kopen >

Amberboom (liquidambar styraciflua)

Dit is toch wel een van mijn favorieten, ook die van mijn dochter Amber 😊. De hoogte van de boom is tussen de 20 en 25 meter. Het mooie aan deze boom is de stekelige vrucht en de prachtige herfstkleuren, alle kleuren van de herfstregenboog zie je erin terug, van groen, geel, oranje naar rood, tot donkerrood. De kroon is piramidaal, tot later breed eivormig. De boom stelt weinig eisen aan de grondsoort.

Amberboom kopen >

Eik (Quercus)

Eiken kun je wel in 60 tot 70 variëteiten onderverdelen. Ik zal de zomereik (Quercus Robur) wintereik (Quercus Petraea) en moeraseik (Quercus Palustris) hier vermelden. Al deze eiksoorten worden tussen de 20 en 25 meter hoog wanneer ze volwassen zijn. Het verschil tussen de zomereik en wintereik zit in de stand van het blad en de eikels. Bij de zomereik heeft het blad geen steel en de vrucht (eikel) wel, en bij de wintereik is het precies andersom. Het blad van de wintereik heeft wel een steel en de eikel zit meteen op de tak, zonder steel. De moeraseik heeft een heel ander blad, waar de zomereik en wintereik gelobd blad met ronde vorm hebben, heeft de moeraseik  een gelobd blad met hoekigere vorm.

Wilg (Salix)

Hiervan zijn zo’n 160 soorten bekend op het noordelijk halfrond. De Salix alba kan tot 20 meter hoog worden op volwassen leeftijd. In het voorjaar heeft de boom een zilvergrijze glans, als gevolg van de zijdeachtige beharing op het smallen blad. De katjes aan de boom zijn ook zilverkleurig in de mannelijke vorm en geel in de vrouwelijk vorm. De Salix houdt van een vochtige tot natte standplaats.

Middelgrote bomen, bomen van de tweede orde

Veldesdoorn (Acer Campestre)

Een middelgrote Esdoorn die inheems is in Nederland. De boom wordt ongeveer 8 tot 12 meter hoog. De kroon is onregelmatig, rondachtig. Het blad is lichtgroen met in de herfst een geel tot dieprode kleur, afhankelijk van de variëteit. De kurklijsten op het oude en jonge hout zijn opvallend. Esdoorn stelt weinig eisen aan de grondsoort. Je kunt de esdoorn goed snoeien, daarom wordt deze ook gebruikt als haag ,laagstam of struik.

Witte berk (Betula Utilis ‘Doornbos’)

Deze berk wordt ongeveer 12 meter hoog en is herkenbaar aan zijn witte stam. Volgens deskundigen is de Utilis ‘Doornbos’ de boom met meest witte stam onder de berken. Deze boom kun je heel bijzonder laten uitkomen in een tuinontwerp. De kroon van de volgroeide boom is breed eirond. In het voorjaar komen er bloemen aan de boom in de vorm van katjes. De boom is tevens een waardboom voor vlinders.

Trompetboom (Catalpa Bignioides)

De hoogte van deze Catalpa is tot zo’n 15 meter. Met frisgroen hartvormig blad en mooie witte in pluimen opstaande bloemen is dit een opvallende boom, mede ook door de lange peulvruchten die in de winter aan de boom blijven hangen. De boom stelt weinig eisen aan de grond, maar houdt niet van natte bodems. Het is een goede drachtboom voor bijen en een waardboom voor vlinders.

Trompetboom kopen > 

Sierkers (Prunus Maackii)

Een bijzonder afbladderende bast met bronsachtige kleur is een opvallend detail aan deze boom. Hij bloeit in het voorjaar met frisse witte geurende bloemen. In volwassen stadium kan deze ongeveer 10 meter hoog worden. Er zijn geen speciale eisen aan de grondsoort.

Kleine bomen, bomen van de derde orde

De hoogte van onderstaande bomen is een mooie voor in een tuin, terwijl de bovenstaande bomen meer geschikt zijn als parkboom of laanboom.

Amerikaanse Krentenboom (Amelanchier Lamarckii)

Deze krentenboom is heel geschikt voor een kleine en grote tuin. In april en mei bloeien er vrolijke witte bloemen in de boom. In het najaar komen er blauwzwarte vruchten aan, die eetbaar zijn. Tevens heeft het blad een mooie herfstkleur. Hij is goed winterhard en windbestendig en stelt weinig eisen aan zijn standplaats.

Amerikaanse Krentenboom kopen > 

Meidoorn (Crataegus Monogyna)

Deze lage boom in grillige vorm kun je ook als haag gebruiken. Het is een erg geschikte boom voor vogels en insecten, die er beschutting zoeken en van de bloemen en vruchten genieten. De hoogte ligt tussen de 4 en 9 meter. Meidoorn bloeit in het voorjaar met witte bloemen.

Beverboom (Magnolia)

Beverboom (Magnolia)

De Magnolia is bekend om zijn vroege witte, roze en paarse bloei. Nog voordat het blad aan de takken komt, bloeit hij al. Sommige soorten magnolia’s bloeien zelfs 2 keer per jaar. Ook het blad in de herfst is een mooie blikvanger in je tuin. De hoogte is tussen de 2 en 5 meter, daarmee geschikt voor bijna elke tuin.

Magnolia Susan op stam kopen > 

Sierappel (Malus)

Er zijn vele verschillende soorten sierappels. De bomen zijn erg geschikt als drachtboom voor bijen en voedselboom voor vogels. De kleur van de vruchten verschilt van geel, oranje tot rood. In het voorjaar bloeit de boom met kleine witte of roze bloemen. De hoogte van de meeste soorten is zo rond de 5 meter.

Wilde lijsterbes (Sorbus Aucuparia)

Deze inheemse boom met bijzonder geveerd blad tot wel zo’n 21 blaadjes. In het voorjaar is de boom herkenbaar aan zijn witte bloemschermen en in het najaar aan de oranje tot vuurrode bessen. De hoogte van de stam van de boom is zo’n 2 meter hoog met daarboven een breed uitlopende kruin. Het is een drachtboom voor bijen, waardboom voor vlinders en voedselboom voor vogels.

Wat zijn bijzondere bomen?

Er zijn bomen en planten met een bijzondere betekenis. Ik zal er enkele aan je voorstellen:

Ginkgo (Ginkgo Biloba)

Dit is een Japanse Notenboom, die geliefd is vanwege de bijzondere bladvorm. In het najaar verkleuren de frisgroene bladeren in een goudgele kleur. Het is een van de langst nog levende boomsoorten op aarde. Het is de heilige boom van het Oosten. Omdat de ginkgo de eerste boom was die terug groeide na de vernieling van Hiroshima, wordt hij ook gezien als symbool van overlevingskracht en hoop.

Linde (Tilia)

De Linde was vroeger een heilige boom. Vaak stond deze daarom in het centrum van  de dorpskern. De linde staat onder andere symbool voor bescherming, rechtvaardigheid en verbondenheid. In veel dorpen en steden komt de lindestraat of lindelaan voor. Door de hartvormige bladeren wordt de Linde ook gezien als de boom van de liefde.

Peer (Pyrus)

Het symbool van vertrouwen. De bloesem in het voorjaar is het teken dat de lente is begonnen. In het najaar maakt deze bloesem plaats voor sappige peren. Een traditie is dat de laatste peer aan de boom moet blijven hangen, om verzekerd te zijn van een goede oogst in het komende jaar. De Perenboom staat symbool voor welvaart.

Welke boom blijft Groen in de winter?

Als je goed gaat rondkijken zijn er genoeg soorten te vinden. Naaldbomen die hun naalden verliezen in de winter zijn zeldzaam. Een mooie wintergroene boom is de glansmispel (Photinia Fraseri ‘Red Robin). Het blad loopt in het voorjaar met felrood blad uit. Vervolgens kleurt het blad langzaam naar donkergroen. Andere groenblijvers zijn de Laurier (Prunus Caucasica), Steeneik (Quercus Ilex) en Olijfwilg (Eleagnus Ebbigei). In de leivorm kun je een Leilaurier of een Leiphotinia kiezen.

De Carpinus, die onder de bomen van de 1e orde valt, maar ook als haag gebruikt kan worden is in de winter niet groen, maar behoud wel zijn blad. Dit valt pas af wanneer het nieuwe blad begint te groeien. Het geeft dus geen groen beeld in de winter, maar wel een gesloten beeld, voor als je geen doorzicht wilt, of een uitzicht wilt blokkeren.

unieketuinen.nl