Gladiolen zijn echte blikvangers in elke tuin. Het zijn opvallende verschijningen met schitterende, groene aren en opvallende, veelkleurige bloemen.
Gladiool
De gladiool is een vaste plant behorende tot de lissenfamilie, de Iridaceae. Kruisingen tussen de vele verschillende soorten gladiolen hebben ervoor gezorgd, dat ze verkrijgbaar zijn in een grote variatie aan kleuren. In Nederland begon de teelt van de gladiool rond 1600, maar de plant was al bekend in de Romeinse tijd.
Wilde gladiolen
Gladiolen komen van nature voor in Zuid-Afrika, West-Afrika, Azië en Zuid-Europa. Er bestaan ongeveer 300 soorten. Zo’n 260 van deze soorten komen voor in Zuid- en tropisch Afrika. Enkel een tiental soorten komt van oorsprong uit landen die grenzen aan de Middellandse Zee en Eurazië. De bladeren van de wilde gladiool zijn lancetvormig. Ze zijn zo’n 4 tot 10 mm breed en 10 tot 40 cm lang. De plant bloeit van april tot in juni. De bloemen groeien in de aren met 3 tot 10 stuks bij elkaar.
De bloemen worden omgeven door twee schutbladeren. In het midden van de bloem zijn opvallende rode/roze meeldraden te zien. De plant wordt 20 tot 60 cm hoog. De wilde of botanische gladiolen uit Zuid-Afrika worden species genoemd. De gladiolen die geteeld worden en verkocht worden op de internationale markt zijn kruisingen van deze species. Deze kruisingen worden hybrides genoemd.
Gladiolen planten
Gladiolen houden van goed gedraineerde, vruchtbare grond, zonder hinderlijke wortels van struiken en bomen. De knollen moeten op ongeveer 10 cm diepte geplaatst worden, met een onderlinge afstand van 12 cm. Is de bodem, waarin je de gladiool wilt planten, relatief arm, dan kan een beetje mest de groei stimuleren. Hiervoor kan beter geen ruwe mest gebruikt worden, omdat deze infecties kan verspreiden.
Wanneer de plant begint te groeien, kun je wat mulch toevoegen. Mulch helpt om vocht vast te houden en om onkruid weg te houden. Gladiolen kunnen groeien in gedeeltelijke schaduw, maar ze geven de voorkeur aan volle zon. Door het zonlicht groeien ze rechter en hebben ze minder snel een staak ter ondersteuning nodig.
Wanneer gladiolen poten
De beste tijd om gladiolen te poten is in de lente, eind april of begin mei. Houd wel in de gaten, of er nog nachtvorst voorspeld wordt, want hier zijn de bollen niet tegen bestand. Gladiolen bloeien in de zomer, van juni tot en met september. Wil je zo snel mogelijk geniet van de bloeiende kleurenpracht, dan kun je de bollen begin april al planten in een pot. Plaats de pot vervolgens op een warme plek. De bollen gaan dan uitlopen, waarna je ze begin mei kunt ingraven.
Abessijnse gladiool
De Abessijnse gladiool, of de Gladiolus Murielae, is een exotische plant met groene, spitse bladeren, die naar beneden buigen. Opvallende witte, stervormige bloemen met een paars hart steken daarboven uit.
De Abessijnse gladiool wordt ook wel zwaardlelie genoemd. De bollen of planten kunnen geplant worden van maart tot mei en de bloemen bloeien vrij laat in de zomer, van augustus tot en met de eerste vorst. De planten worden minimaal 60 cm hoog en verspreiden een heerlijke geur. Ze gedijen zowel in half schaduw als in volle zon.
Gladiolen bollen
Hoewel er bij gladiolen over het planten van bollen wordt gesproken, zijn het eigenlijk knollen die gepoot worden. Knollen slaan voeding op in de stengel, zodat ze in de winter kunnen overleven.
Bollen van gladiolen mogen, wanneer je ze koopt, niet zacht aanvoelen, niet verschrompeld of beschimmeld zijn en geen groene uitlopers, vlekken of rotte plekken hebben. Beschadigde knollen zijn vatbaar voor schimmels. Ook moet een knol eerst gecontroleerd worden op de aanwezigheid van trips. Dat zijn kleine, zwarte insecten met vleugels, die voor het planten eerst moeten worden bestreden. Kies voor grote knollen: deze geven vaak lange, stevige stengels met meer en grotere bloemen.
Gladiool bloem
De bloemen van de gladiool bloeien van eind juni tot oktober. De bloemen komen voor in een breed scala aan schitterende kleuren. Ze groeien aan weerszijden van de stengel en zijn klokvormig. De bloemen kunnen smal of breed van vorm zijn en geurend of niet-geurend.
Gladiool betekenis
De naam gladiool stamt af van het Latijnse Gladius, dat zwaard betekent. Toepasselijk, want de stengels bevatten gegroefde, zwaardvormige bladeren. Ten tijde van Karel de Grote werd de gladiool in de oorlog gedagen als amulet; het was een soort talisman die bescherming zou bieden tegen letsel.
De bloem staat symbool voor trots, overwinning, bemoediging, bewondering, doorzettingsvermogen, kracht en karakter. De uitspraak “De dood of de gladiolen” stamt reeds uit de tijd van de gladiatoren, die bij winst in de arena werden bedolven onder gladiolen. Zo krijgen deelnemers aan de Nijmeegse Vierdaagse na het behalen van de finish ook een bos gladiolen. De gladiool is het symbool voor de maand augustus en van het 40-jarig huwelijksjubileum.
Gladiolen verzorgen
Nadat je de gladiolen geplant hebt, zullen ze zo’n 90 tot 120 cm gaan groeien. Een aandachtspunt bij de verzorging zijn de stengels. Wanneer hier veel bloemen aan komen, zullen ze buigen en kunnen ze breken. Daarom is het aan te raden ze te beschermen tegen wind en de stengels op te binden.
Gladiolen houden niet van onkruid: dat moet daarom het liefst zo vroeg mogelijk in het seizoen weggehaald worden. Het water van regenbuien is meestal niet genoeg voor de gladiolen. De planten moeten extra bewaterd worden vanaf het moment dat er bladeren groeien. Een perk gladiolen zou zo’n 3 cm water per week moeten krijgen.
Gladiolen overwinteren
Gladiolen zijn niet bestand tegen vorst en moeten daarom in de herfst worden gerooid. Wanneer de plant is uitgebloeid, de stengels geel worden en de bladeren er slap gaan bijhangen, kun je hem op 10 cm boven de grond afknippen. Omdat gladiolen knollen zijn, hebben ze voeding opgeslagen in de stengel. Deze voeding hebben ze nodig om in de winter te overleven. De plant heeft dus even de tijd nodig om voeding uit de stengel te halen en vervolgens op te slaan in de bol. Knip de plant dus pas af, wanneer hij helemaal is afgestorven.
Daarna kunnen de knollen uitgegraven worden. Klop er voorzichtig de aarde af en verwijder de stengel van de knol. De knollen kunnen nu bewaard worden op een warme plek, zodat ze kunnen drogen.
Belangrijk is, dat er voldoende zuurstof bij de knollen kan komen, dus dek ze niet al te goed af. Na een drietal weken zijn de knollen voldoende opgedroogd. Je kunt ze dan nogmaals voorzichtig schoonmaken, waarbij je er op moet letten dat de schil om de knol niet breekt. Deze schil beschermt de knol. De knollen zijn nu klaar om volgende voorjaar geplant te worden, zodat je weer kunt genieten van hun schitterende kleurenpracht.
